Bài 19: Từ trường

1. TỪ TRƯỜNG

Câu hỏi 1. Ngoài nam châm, ta có thể dùng các vật nào khác để phát hiện từ trường không?

Lời giải tham khảo: 

Ngoài nam châm, ta còn có thể dùng cảm biến từ trường để phát hiện từ trường.

Câu hỏi 2. Thí nghiệm Oersted cho thấy có điểm nào giống nhau giữa không gian quanh nam châm và dòng điện.

Lời giải tham khảo: 

Điểm giống nhau giữa không gian quanh nam châm và dòng điện trong thí nghiệm Oersted là không gian quanh nam châm và không gian quanh dây dẫn mang dòng điện cùng đều có từ trường.

Luyện tập: Xung quanh vật nào sau đây có từ trường?

a) Bóng đèn điện đang sáng.

b) Cuộn dây đồng nằm trên kệ.

Lời giải tham khảo: 

Xung quanh (a) bóng đèn điện đang sáng có từ trường.

2. TỪ PHỔ

Câu hỏi 3. Nhận xét về hình dạng sắp xếp mạt sắt ở xung quanh nam châm.

Lời giải tham khảo: 

Các mạt sắt xung quanh nam châm được sắp xếp thành những đường cong kín nối từ cực này sang cực kia của nam châm và càng ra xa nam châm, các đường này càng thưa dần và mở rộng ra.

Luyện tập: Hãy thực hiện thí nghiệm quan sát từ phổ của một nam châm tròn.

Lời giải tham khảo:
Học sinh tự tiến hành thí nghiệm.

3. ĐƯỜNG SỨC TỪ

Câu hỏi 4. Em hãy xác định cực Bắc và Nam của kim nam châm trong Hình 19.4.

Lời giải tham khảo: 

Cực Bắc của kim nam châm là đầu màu đỏ còn cực Nam của kim nam châm là đầu màu xanh.

Câu hỏi 5. 

a) Hãy nhận xét về hình dạng đường sức từ Hình 19.5 và sự sắp xếp các mạt sắt ở từ phổ Hình 19.3.    

b) Có thể nhận biết từ trường mạnh yếu qua các đường sức từ không?

Lời giải tham khảo: 

a) Hình dạng đường sức từ Hình 19.5 giống với sự sắp xếp các mạt sắt ở từ phổ Hình 19.3: chúng đều là những đường cong khép kín nối từ cực này sang cực kia của nam châm và càng ra xa nam châm, các đường này càng thưa dần và mở rộng ra.

b) Có thể nhận biết từ trường mạnh yếu dựa vào độ mau, thưa của các đường sức từ: chỗ đường sức từ càng mau thì từ trường xung quanh càng mạnh, chỗ đường sức từ càng thưa thì từ trường xung quanh càng yếu. 

Luyện tập: Cho hai thanh nam châm đặt gần nhau. Hãy chỉ rõ tên các cực của kim nam châm và hai thanh nam châm.

Lời giải tham khảo: 

Vận dụng: Từ hình ảnh của các đường sức từ (Hình 19.5), hãy nêu một phương pháp xác định chiều của đường sức từ nếu biết tên các cực của nam châm.

Lời giải tham khảo: 

Khi biết tên các cực của nam châm, chúng ta hoàn toàn có thể xác định chiều của đường sức từ bằng cách áp dụng quy ước: bên ngoài nam châm, các đường sức từ có chiều đi ra từ cực Bắc, đi vào từ cực Nam của nam châm.

BÀI TẬP

Câu hỏi 1. Khi quan sát từ phổ của nam châm, ta biết được các đặc điểm nào của từ trường xung quanh nam châm?

Lời giải tham khảo: 

Khi quan sát từ phổ của nam châm, ta sẽ biết được độ mạnh yếu của từ trường xung quanh nam châm.

Câu hỏi 2. 

a) Quan sát hình bên, hãy mô tả từ phổ của nam châm chữ U.

b) Nêu phương pháp xác định chiều của đường sức từ trên.

Lời giải tham khảo: 

a) Từ hình bên, từ phố của nam châm chữ U: các đường sức từ là những đường vòng cung khép kín và đường sức từ ở khoảng giữa hai cực gần như song song với nhau.

b) Phương pháp xác định chiều của đường sức từ của nam châm chữ U trên là:

• Xác định các cực của nam châm chữ U.
• Xác định chiều của đường sức từ là chiều ra từ cực Bắc và vào từ cực Nam của nam châm.