Bài 2: Nguyên tử

1. MÔ HÌNH NGUYÊN TỬ RUTHERFORD - BOHR

Câu hỏi 1. Những đối tượng nào trong Hình 2.1 ta có thể quan sát bằng mắt thường? Bằng kính lúp? Bằng kính hiển vi?

Lời giải tham khảo:

Trong những đối tượng trong hình 2.1 có:

• Đối tượng có thể quan sát bằng mắt thường gồm có: ruột bút chì 0,5mm.
• Đối tượng có thể quan sát bằng kính lúp gồm có: hạt bụi trong không khí.
• Đối tượng có thể quan sát bằng kính hiển vi gồm có: tế bào máu, vi khuẩn.

Câu hỏi 2. Quan sát Hình 2.2, em hãy cho biết khí oxygen, sắt, than chì có đặc điểm chung gì về cấu tạo?

Lời giải tham khảo:

Qua quan sát hình 2.2 khí oxygen, sắt, than chì có đặc điểm chung về cấu tạo là: đều được tạo nên từ những hạt chất vô cùng nhỏ bé và liên kết với nhau.

HOẠT ĐỘNG VÀ HƯỚNG DẪN GIẢI

Câu hỏi 3. Theo Rutherford - Bohr, nguyên tử có cấu tạo như thế nào?

Lời giải tham khảo:

Theo Rutherford - Bohr, nguyên tử có cấu tạo gồm 2 phần:

• Hạt nhân, bên trong chứa các hạt proton (p) mang điện tích dương, mỗi proton mang một đơn vị điện tích dương, quy ước là +1.
• Vỏ tạo bởi một hay nhiều electron (e) mang điện tích âm, mỗi electron mang một đơn vị điện tích âm, quy ước là -1.

Câu hỏi 4. Quan sát Hình 2.5, hãy cho biết nguyên tử nitrogen và potassium có bao nhiêu:

a) điện tích hạt nhân nguyên tử?

b) lớp electron?

c) electron trên mỗi lớp?

Lời giải tham khảo:

Quan sát Hình 2.5, nguyên tử nitrogen có:

• 7 điện tích hạt nhân.
• 2 lớp electron: lớp 1 có 2 electron, lớp 2 có 5 electron.

Quan sát Hình 2.5, nguyên tử potassium có:

• 19 điện tích hạt nhân.
• 4 lớp electron: lớp 1 có 2 electron, lớp 2 có 8 electron, lớp 3 có 8 electron, lớp 4 có 1 electron.

Câu hỏi 5. Tại sao nguyên tử trung hòa về điện?

Lời giải tham khảo:

Nguyên tử trung hòa về điện vì trong mỗi nguyên tử, số hạt proton mang điện tích dương (+) và electron mang điện tích âm (-) luôn bằng nhau.

LUYỆN TẬP

Câu hỏi 1. Cho biết các thành phần cấu tạo nên nguyên tử trong hình minh hoạ sau:

Lời giải tham khảo:

Các thành phần cấu tạo nên nguyên tử trong hình minh hoạ đã cho là:

• Hạt nhân: chứa các proton mang điện tích dương và neutron không mang điện tích.
• Lớp electron chứa các electron.
• Các hạt electron mang điện tích âm.

Câu hỏi 2. Quan sát Hình 2.6, hãy hoàn thành bảng sau: Để lớp electron ngoài cùng của nguyên tử oxygen có đủ số electron tối đa thì cần thêm bao nhiêu electron nữa?

Lời giải tham khảo:

Để lớp electron ngoài cùng của nguyên tử oxygen có đủ số electron tối đa thì cần thêm 2 electron vào lớp vỏ ngoài cùng

2. KHỐI LƯỢNG NGUYÊN TỬ

Câu hỏi 6. Vì sao người ta thường dùng amu làm đơn vị khối lượng nguyên tử?

Lời giải tham khảo:

Người ta thường dùng amu làm đơn vị khối lượng nguyên tử vì khối lượng nguyên tử bằng tổng khối lượng các loại hạt mà khối lượng này là rất nhỏ, phải sử dụng đơn vị khối lượng nguyên tử (amu) để biểu thị: 1 amu = 1,6606 x 10⁻²⁴ gam.

Luyện tập: Quan sát mô hình dưới đây và cho biết số proton, số electron và xác định khối lượng nguyên tử magnesium (biết số neutron bằng 12).

Lời giải tham khảo:

Quan sát mô hình nguyên tử Mg ta thấy:

• Số proton là: 12p
• Số electron là: 12p
• Khối lượng nguyên tử Mg: trong hạt nhân có 12p và 12n nên khối lượng nguyên tử là 24 amu.

BÀI TẬP

Câu hỏi 1. Em hãy điền vào chỗ trống các từ, cụm từ thích hợp sau để được câu hoàn chỉnh:

Lời giải tham khảo:

Thứ tự điền vào chỗ trống là:

• (1) - vô cùng nhỏ.
• (2) - trung hòa về điện.
• (3) - hạt nhân.
• (4) - điện tích dương.
• (5) - vỏ nguyên tử.
• (6) - các electron.
• (7) - điện tích âm.
• (8) - chuyển động. 
• (9) - sắp xếp.

Câu hỏi 2. Vì sao nói khối lượng hạt nhân được coi là khối lượng nguyên tử?

Lời giải tham khảo:

Ta nói khối lượng hạt nhân được coi là khối lượng nguyên tử vì: Khối lượng nguyên tử sẽ bằng tổng khối lượng các loại hạt (p, n, e) mà các hạt p và n có khối lượng xấp xỉ bằng nhau, hạt e thì có khối lượng rất bé, nhỏ hơn rất nhiều lần so với khối lượng của p và n nên có thể coi khối lượng hạt nhân là khối lượng nguyên tử.