Bài 25: Trao đổi nước và các chất dinh dưỡng ở thực vật

I. Trao đổi nước và các chất dinh dưỡng

Câu hỏi 1. Quan sát hình 25.2, nêu con đường hấp thụ và vận chuyển nước từ đất vào trong rễ 

Lời giải tham khảo:

Qua hình 25.2, ta thấy tế bào lông hút ở cây hút nước và muối khoáng có trong đất đưa vào cơ thể cây đi nuôi các tế bào sống của cây.

Câu hỏi 2. Quan sát hình 25.3 và đọc thông tin cho biết chất nào được vận chuyển trong mạch gỗ, chất nào được vận chuyển trong mạch rây?

Trả lời:

Các chất được vận chuyển trong mạch gỗ gồm có: nước và chất khoáng.

Các chất được vận chuyển trong mạch rây gồm có: các chất hữu cơ.

Câu hỏi 3. Cơ quan nào vận chuyển nước trong cây ? Cơ quan nào của cây thoát hơi nước ra môi trường bên ngoài ?

Lời giải tham khảo:

Mạch gỗ có trong cây vận chuyển nước từ rễ vào trong thân cây và lá cây sẽ thoát hơi nước ra môi trường bên ngoài.

Câu hỏi 4. Quan sát hình 25.4, mô tả hoạt động đóng mở của khí khổng

Lời giải tham khảo:

Khi tế bào khí khổng hút nhiều nước thì khí khổng mở rộng làm tăng cường thoát hơi nước và khi tế bào khí khổng bị mất nước thì khí khổng sẽ đóng lại giảm thoát hơi nước. Khí khổng của thực vật thường mở khi được ánh sáng chiều vào và khi thiếu khí carbon dioxide.

Luyện tập 1. Trình bày sự trao đổi nước và các chất dinh dưỡng ở thực vật.

Trả lời:. 

Sự trao đổi nước, chất khoáng và chất dinh dưỡng diễn ra trong suốt quá trình sống của thực vật, gồm có các giai đoạn: hấp thụ nước và chất khoáng ở tế bào lông hút của rễ, vận chuyển ở thân cây, thoát hơi nước ở lá:

• Cây hấp thụ nước và chất khoáng từ đất thông qua tế bào lông hút ở rễ cây còn các loài thực vật thủy sinh hấp thụ nước và chất khoáng từ môi trường qua bề mặt các tế bào biểu bì của cây.
• Quá trình vận chuyển nước, các chất khoáng và các chất hữu cơ thông qua mạch gỗ và mạch rây của cây.
• Hơi nước được thoát ra môi trường thông qua khí khổng ở lá cây: khi tế bào khí khổng hút nhiều nước thì khí khổng mở rộng, làm tăng cường thoát hơi nước và ngược lại và thực vật có thể chủ động điều tiết đóng, mở khí khổng trong từng điều kiện môi trường.

Luyện tập 2. Ghép mỗi cấu trúc (ở cột I) với chức năng (ở cột II) cho phù hợp.

Lời giải tham khảo:

Cột I và cột II tương ứng: 1 - b; 2 - d; 3 - a; 4 - c.

Vận dụng 1. Vì sao vào những buổi trưa hè, ta đứng dưới bóng cây to thì lại thấy mát hơn khi đứng dưới mái che?

Lời giải tham khảo:

Vào những buổi trưa hè, ta đứng dưới bóng cây to thì lại thấy mát hơn khi đứng dưới mái che vì lá cây thoát hơi nước làm giảm nhiệt độ môi trường xung quanh lá.

Vận dụng 2. Vì sao vào những ngày nóng của mùa hè cần tưới nước nhiều hơn cho cây trồng?

Lời giải tham khảo: 

Vào những ngày nóng của mùa hè cần tưới nước nhiều hơn cho cây trồng vì nhiệt độ cao khiến cây phải thoát nước nhiều, nhờ thoát hơi nước mà cây không bị đốt nóng dưới ánh sáng mặt trời.

II. Một số yếu tố ảnh hưởng đến trao đổi nước và dinh dưỡng ở thực vật

Câu hỏi 5. Ánh sáng ảnh hưởng như thế nào đến trao đổi nước và dinh dưỡng ở cây ?

Lời giải tham khảo:

Ánh sáng có ảnh hưởng đến quá trình hấp thụ nước và muối khoáng ở thực vật vì ánh sáng liên quan chặt chẽ với quang hợp, khi quang hợp mạnh, thực vật hút nhiều nước và muối khoáng.

Câu hỏi 6. Nhiệt độ ảnh hưởng như thế nào đến trao đổi nước và dinh dưỡng ở cây ?

Lời giải tham khảo: 

Nhiệt độ không khí có ảnh hưởng đến quá trình thoát hơi nước ở lá cây. Ban ngày khi trời nắng, nhiệt độ tăng cao, cây thoát hơi nước nhiều giúp giữ cho cây không bị đốt nóng, khi đó quá trình hút nước và muối khoáng của rễ cây sẽ tăng.

Luyện tập 3. Lấy ví dụ về ảnh hưởng của các yếu tố môi trường tới trao đổi nước và các chất dinh dưỡng của cây trồng.

Trả lời:

Ánh sáng: vào những ngày trời nắng gắt, cây thoát hơi nước mạnh nên đất rất nhanh khô, cần được bổ sung bù nước.

Nhiệt độ: Vào mùa đông cây thoát hơi nước chậm hơn là vào mùa hè.

Độ ẩm không khí, độ ẩm đất: Độ ẩm cao giúp hệ rễ của cây phát triển tốt, khiến cho quá trình hút nước và các chất dinh dưỡng của cây hoạt động tốt hơn.

Độ thoáng khí: Đất không được làm tơi xốp hoặc cải tạo thường xuyên sẽ khiến cho cây trồng bị còi cọc, kém phát triển vì lượng oxygen trong đất thấp, làm giảm khả năng hút nước và các chất dinh dưỡng của cây.

Vận dụng 3. Nêu một số biện pháp làm cho đất tơi xốp, thoáng khí thuận lợi cho quá trình hút nước và chất khoáng ở cây. 

Lời giải tham khảo:

Một số biện pháp làm cho đất tơi xốp, thoáng khí thuận lợi cho quá trình hút nước và chất khoáng ở cây là:

• Thường xuyên cày tơi và cải tạo đất.
• Dọn cỏ, sục bùn, phơi ải thường xuyên.
• Tháo nước, xới đất trong trường hợp đất bị úng nước.

Câu hỏi 7. Thế nào là cân bằng nước của cây trồng?

Lời giải tham khảo:

Cân bằng nước của cây trồng là sự cân bằng giữa hấp thụ, sử dụng và thoát hơi nước của cây.

Câu hỏi 8. Khi nào cần tưới nước cho cây ? Cần tưới với lượng nước và cách tưới như thế nào để cây sinh trưởng và phát triển tốt ?

Lời giải tham khảo:

Khi cây không cân bằng được nước thì cần phải tưới nước cho cây và căn cứ vào từng loại cây, thời điểm sinh trưởng của cây cũng như là loại đất, điều kiện môi trường để tưới lượng nước hợp lý cho cây.

Câu hỏi 9. Quan sát hình 25.10, nêu nguyên tắc bón phân hợp lý cho cây

Lời giải tham khảo:

Nguyên tắc bón phân hợp lý cho cây là:

• Bón đúng loại phân.
• Bón đúng đối tượng, đúng cách
• Bón phân cân đối.
• Bón đúng lúc, đúng liều lượng.
• Bón đúng thời tiết, mùa vụ.

Vận dụng 4. Cho ví dụ về bón phân hợp lí trong trồng lúa nước.

Lời giải tham khảo: 

Lúa thích hợp với loại đạm amon và ere. Dạng phân đạm phổ biến đối với cây lúa nước là đạm urê với tỷ lệ đạm cao, thích hợp với đất thoái hóa, bạc màu. Đạm nitrat thường được sử dụng bón thúc cho cây lúa nước ở vụ đông xuân, thích hợp với đất phèn, chua, mặn.

Bón đạm (N) theo nguyên tắc BỐN, BA, HAI, MỘT như sau:

• Các giống lúa thuần dưới 95 ngày: bón 90 - 100kg phân đạm.
• Các giống lúa thuần trên 95 ngày: bón 100 - 120kg phân đạm.
• Các giống lúa lai dưới 95 ngày: bón 100 - 120kg phân đạm.
• Các giống lúa lai trên 95 ngày: bón 110 - 130kg phân đạm.

Vận dụng 5. Trồng và chăm sóc cây cảnh để trong nhà thì cần tưới nước và bón phân thế nào cho hợp lí?

Trả lời:

Đối với các loại cây cảnh trong nhà cần cung cấp cho nó một lượng nước phù hợp tùy theo từng loại cây, cần xác định là loài chịu hạn hay cần cung cấp nước thường xuyên để tưới nước hàng ngày đúng cách. 

Bón phân cho cây là công việc vô cùng quan trọng nhằm thúc đẩy quá trình phát triển của cây nên khoảng nửa tháng bón 5% phân tổng hợp cho cây một lần hoặc có thể sử dụng nước vo gạo để tưới cây cũng có tác dụng rất tốt cho sự phát triển của cây.