Bài 26: Một số yếu tố ảnh hưởng hô hấp tế bào

Mở đầu: Tại sao rau, quả cất giữ trong tủ lạnh lại lâu hỏng hơn so với rau, quả để ngoài không khí? Tại sao muốn cất giữ các loại hạt được lâu lại phải phơi khô mà không để ẩm?

Lời giải tham khảo:

Rau, quả cất giữ trong tủ lạnh lại lâu hỏng hơn so với rau, quả để ngoài không khí vì nhiệt độ ở trong tủ lạnh thấp hơn so với nhiệt độ bên ngoài sẽ làm giảm quá trình hô hấp tế bào của rau, quả dẫn đến làm giảm sự phân giải các hợp chất hữu cơ khiến rau, quả lâu hỏng hơn.

Muốn cất giữ các loại hạt được lâu lại phải phơi khô mà không để ẩm vì ở nhiệt độ thường, khi có độ ẩm (hơi nước) cao thì sẽ thúc đẩy quá trình hô hấp tế bào diễn ra mạnh gây giảm sút về khối lượng và chất lượng các loại hạt nên để bảo quản ta cần đưa cường độ hô hấp của nông sản xuống mức tối thiểu bằng cách điều chỉnh các yếu tố của môi trường (độ ẩm,…)

I. Một số yếu tố ảnh hưởng đến hô hấp tế bào

Câu 1. Từ kết quả thí nghiệm trong bảng trên, em hãy nhận xét về mối liên quan giữa hàm lượng nước và cường độ hô hấp của hạt.

Lời giải tham khảo:

Mối liên quan giữa hàm lượng nước và cường độ hô hấp của hạt là: cường độ hô hấp sẽ tỉ lệ thuận với hàm lượng nước.

Câu 2. Vì sao trong trồng trọt, người ta thường cày bừa đất trước khi gieo trồng và tháo nước khi cây bị ngập úng?

Lời giải tham khảo:

Trong trồng trọt, người ta thường làm đất tơi xốp trước khi gieo trồng và tháo nước khi cây bị ngập úng là nhằm mục đích giúp cây có đủ khí oxygen cho cây hô hấp.

Câu 3. Vì sao không nên để nhiều hoa hoặc cây xanh trong phòng ngủ kín?

Lời giải tham khảo:

Không nên để nhiều hoa và cây xanh trong phòng ngủ kín vì khi không có ánh sáng, đa số cây xanh sẽ ngừng quang hợp (lấy khí cacbonic và thải oxygen), nhưng vẫn duy trì quá trình hô hấp tế bào (lấy oxygen và thải khí cacbonic) nên quá trình hô hấp tế bào của cây và hoa sẽ lấy đi rất nhiều khí oxygen của không khí trong phòng, đồng thời lại thải ra rất nhiều khí khí cacbonic, mặt khác trong phòng ngủ đóng kín cửa, không khí không được đổi mới liên tục với môi trường bên ngoài phòng.

⇒ Không khí trong phòng ngủ sẽ có hàm lượng oxygen ngày càng thấp và hàm lượng carbonic ngày càng cao dẫn đến gây ngạt khí, ảnh hưởng đến tính mạng cho người ngủ trong phòng.

II. Vận dụng hiểu biết về hô hấp tế bào vào thực tiễn

Câu hỏi:

Câu 1. Theo em, cần điều chỉnh các yếu tố môi trường như nước, nhiệt độ, nồng độ khí carbon dioxide như thế nào để có thể bảo quản được nông sản? Giải thích.

Lời giải tham khảo:

Cần điều chỉnh các yếu tố môi trường như nước, nhiệt độ, nồng độ khí carbon dioxide để có thể bảo quản được nông sản như sau:

• Làm giảm lượng nước: phơi khô hoặc sấy khô, ví dụ: Trước khi đưa hạt vào kho, hạt được phơi khô với độ ẩm khoảng 13 – 16°C tùy theo từng loại hạt.
• Làm giảm nhiệt độ: để nông sản nơi thoáng mát, bảo quản trong tủ lạnh kho lạnh, ví dụ: khoai tây ở 4°C, cải bắp ở 1°C, cam chanh ở 6°C, các loại rau khác là 3 – 7°C.
• Tăng nồng độ \(CO_{2}\) gây ức chế quang hợp: bơm \(CO_{2}\) vào buồng, kho bảo quản nông sản.

Các biện pháp trên ức chế quá trình hô hấp, đưa quá trình hô hấp ở nông sản về mức tối thiểu nhằm giúp bảo quản nông sản tốt hơn.

Câu 2. Kể tên một số biện pháp bảo quản nông sản mà em biết.

Lời giải tham khảo:

Một số biện pháp bảo quản nông sản là: phơi, sấy khô, muối chua, bảo quản trong tủ lạnh, kho lạnh,…

Hoạt động: Thảo luận nhóm và hoàn thành các yêu cầu sau:

Câu 1. Khi vào phòng kín có hàm lượng carbon dioxide cao, em cần lưu ý điều gì?

Lời giải tham khảo:

Ở người, khi nồng độ khí \(CO_{2}\) ngoài môi trường cao sẽ dẫn đến tình trạng \(CO_{2}\) cạnh tranh với \(O_{2}\) để liên kết với các tế bào hồng cầu, cơ thể bị thiếu khí \(O_{2}\) ảnh hưởng đến quá trình hô hấp, gây nguy hiểm đến tính mạng nên khi vào phòng kín có hàm lượng \(CO_{2}\) cao, để tránh nguy hiểm, cần lưu ý không ở đó trong thời gian quá lâu hoặc nên mở cửa để giảm bớt hàm lượng khí \(CO_{2}\) tạo điều kiện cho quá trình hô hấp diễn ra thuận lợi.

Câu 2. Theo em, có nên bảo quản rau quả tươi ở nhiệt độ bằng hoặc thấp hơn 0°C để kéo dài thời gian bảo quản hay không? Giải thích.

Lời giải tham khảo:

Không nên bảo quản rau quả tươi ở nhiệt độ bằng hoặc thấp hơn 0°C vì:

- Khi bảo quản quá lạnh sẽ khí lượng nước trong tế bào bị đóng băng, phá vỡ cấu trúc của tế bào, khiến khi rã đông thực phẩm sẽ mất đi độ tươi ngon và giảm hàm lượng chất dinh dưỡng.

Câu 3. Cho một số loại nông sản sau: hạt lúa, quả cà chua, rau muống, hành tây, hạt đỗ, bắp ngô tươi, hạt lạc, quả dưa chuột, rau cải bắp, khoai tây, quả cam. Hãy lựa chọn biện pháp bảo quản phù hợp cho từng loại nông sản và giải thích.

Lời giải tham khảo:

Tùy từng loại nông sản khác nhau sẽ có các biện pháp bảo quản phù hợp khác nhau. 

• Bảo quản khô thường sử dụng để bảo quản các loại hạt: hạt đỗ, hạt lạc. 
• Bảo quản lạnh, sử dụng cho phần lớn các loại thực phẩm, rau, quả: quả cà chua, rau muống, hành tây, bắp ngô tươi, quả dưa chuột, rau bắp cải, khoai tây, quả cam. 
• Bảo quản trong điều kiện khí carbon dioxide bảo quản các loại nông sản trong các kho kin, quy mô lớn: hạt lúa.

‍