Bài 33: Cảm ứng ở sinh vật và tập tính ở động vật

Mở đầu: Khi ta chạm tay vào lá cây trinh nữ (xấu hổ), lá cây sẽ cụp lại (hình bên). Đây là hiện tượng gì. Hiện tượng này có ý nghĩa như thế nào đối với sinh vật.

Lời giải tham khảo:

Hiện tượng lá cây trinh nữ cụp lại khi bị chạm vào là hiện tượng ứng động (vận động cảm ứng) hay gọi chung là cảm ứng ở sinh vật.

Ý nghĩa: Giúp cây thích nghi đa dạng đối với sự biến đổi (tác động) của môi trường, đảm bảo cho cây có thể tồn tại và phát triển.

I. Cảm ứng và vai trò của cảm ứng ở sinh vật

Câu 1: Quan sát hình 33.1 và hoàn thành theo mẫu bảng sau

Lời giải tham khảo:

Câu 3. Nếu các sinh vật không có phản ứng đối với các kích thích đến từ môi trường (ví dụ cây ở hình 33.1.a) không có phản ứng hướng về phía có ánh sáng) thì điều gì sẽ xảy ra? Từ đó cho biết vai trò của cảm ứng đối với sinh

Lời giải tham khảo:

Ví dụ nếu cây ở hình 33.1a không sinh trưởng hướng về phía ánh sáng thì lá cây sẽ ngả vàng, thân còi cọc, nhìn thiếu sức sống do không tổng hợp được chất hữu cơ nuôi cơ thể nên việc cây vươn về phía ánh sáng là một hiện tượng cảm ứng hướng sáng giúp cây sinh tồn và phát triển. Vì vậy đối với sinh vật thì cảm ứng giúp sinh vật thích ứng với những thay đổi của môi trường để tồn tại và phát triển.

II. Tập tính ở động vật

Câu 1: Đặt tên tập tính của các động vật thể hiện trong hình 33.2a, b, c, d

Lời giải tham khảo:

a) Hàng năm chim di cư về phương nam tránh rét: Tập tính di cư của chim.

b) Trâu rừng sống bầy đàn giúp chúng hỗ trợ nhau trong việc kiếm ăn và chống lại kẻ thù: Tập tính sống bầy đàn. 

c) Mèo đuổi và vờn chuột, chuột chạy để tự vệ: Tập tính kiếm ăn của mèo và tập tính trốn chạy kẻ thù của chuột.

d) Chim mẹ kiếm mồi mớm cho chim non: Tập tính chăm sóc con non của chim.

Câu 2: Lấy thêm ví dụ về tập tính ở người và động vật

Lời giải tham khảo:

Một số tập tập tính ở người như:

• Tập tính bẩm sinh ở người gồm có: Trẻ sơ sinh sinh ra đã biết khóc; phụ nữ cơ thể phát triển bình thường thì có thể sinh con để duy trì nòi giống…
• Tập tính học được ở người gồm có: Người tham gia giao thông thấy đèn đỏ thì dừng lại trước vạch kẻ trắng; con người biết kiềm chế cảm xúc, hành vi của mình khi tức giận; …

Một số tập tập tính ở động vật như:

• Tập tính bẩm sinh ở động vật: Nhện biết chăng tơ; cá chép đẻ trứng trong nước; chim làm tổ để bảo vệ trứng; tu hú đem trứng của mình cho loài chim khác nuôi;…
• Tập tính học được ở động vật: Mèo bắt chuột (mèo mẹ dạy mèo con); chim làm tổ; tinh tinh biết đứng lên thùng gỗ để lấy chuối nhờ con người huấn luyện; chim vẹt nói được các từ/cụm từ do con người dạy; …

Câu 3. Hoàn thành nội dung bảng sau:

Lời giải tham khảo: