Bài 39: Sinh sản vô tính ở sinh vật

Mở đầu: Những “nhành cây” với màu sắc rực rỡ trong hình bên là các tập đoàn san hô gồm hàng nghìn cá thể dính liền với nhau, được tạo thành nhờ hình thức sinh sản vô tính. Vậy sinh sản vô tính là gì?

Lời giải tham khảo:

Sinh sản vô tính là hình thức sinh sản mà cơ thể con được tạo thành từ một phần cơ thể mẹ, có hình thái giống hệt với cơ thể mẹ và không có sự kết hợp của giao tử đực và giao tử cái.

I. Sinh sản là gì?

Câu 1: Quan sát hình 39.1 kết hợp kiến thức đã biết, hãy nêu khái niệm sinh sản và lấy ví dụ

Lời giải tham khảo:

Sinh sản là quá trình tạo ra những cá thể mới, đảm bảo cho sự phát triển liên tục của loài sinh vật đó.

VD: Gà, ếch đẻ trứng, chó, lợn đẻ con, tre sinh sản bằng rễ ra măng non, gừng ra mầm non,...

II. Sinh sản vô tính

1. Khái niệm

Câu 1: Quan sát hình 39.2 và 39.3, 39.4 kết hợp đọc thông tin trong mục II, đánh dấu X vào ô phù hợp theo mẫu bảng 39.1

Lời giải tham khảo:

Câu 2: Dựa vào kết quả ở câu 1, em hãy nêu các đặc điểm của sinh sản vô tính

Lời giải tham khảo:

Đặc điểm của sinh sản vô tính gồm có:

• Sinh sản không cần sự kết hợp giữa giao tử đực và giao tử cái.
• Con non được sinh ra bằng cách: phân đôi hoặc mọc chồi.
• Các con non sinh ra có đặc điểm giống nhau (trùng roi).
• Con non sinh ra có những đặc điểm giống với cơ thể mẹ (chồi mọc ra từ củ gừng).
• Con non khi tách ra khổi mẹ ra vẫn sống được.

2. Các hình thức sinh sản vô tính ở thực vật

Câu hỏi: Hãy kể tên một số loài cây khác có khả năng sinh sản bằng rễ, thân, lá mà em biết. Vì sao người ta gọi hình thức sinh sản từ rễ, thân, lá là sinh sản sinh dưỡng?

Lời giải tham khảo:

Một số loài cây có khả năng sinh sản bằng rễ, thân, lá là:

• Sinh sản bằng rễ gồm có: gừng, cỏ mần trầu, cây dong ta,…
• Sinh sản bằng thân gồm có: sắn, khoai lang, rau má, rau ngót,…
• Sinh sản bằng lá gồm có: cây thuốc bỏng, cây càng cua, cây bèo cái, cây sam nhật,…

Người ta gọi hình thức sinh sản từ thân, rễ, lá là sinh sản sinh dưỡng vì cơ thể con non mới được hình thành từ cơ quan sinh dưỡng của cơ thể mẹ (thân, rễ, lá).

3. Các hình thức sinh sản vô tính ở động vật 

Câu hỏi : Đọc thông tin mục 3 và hoàn thành bản theo mẫu bảng 39.2

Lời giải tham khảo:

4. Vai trò và ứng dụng của sinh sản vô tính

Câu 1: Em hãy tìm hiểu trên sách, báo, internet hoặc người thân về những hạn chế của hình thức sinh sản vô tính ở sinh vật

Lời giải tham khảo:

Hạn chế mà sinh sản vô tính ở sinh vật là đời con không có sự đa dạng di truyền, đời con sẽ thống nhất về mặt di truyền nên khả năng thích ứng kém trước điều kiện môi trường thay đổi, có thể dẫn đến hàng loạt cá thể bị chết, thậm chí toàn bộ quần thể sẽ bị tiêu diệt.

Câu 2: Đọc thông tin ở mục 4 và hoàn thành bảng theo mẫu bảng 39.3

Lời giải tham khảo:

Câu 3: Tại sao cành được sử dụng để giâm đảm bảo có đủ mắt, chồi

Lời giải tham khảo:

Cành được sử dụng để giâm đảm bảo có đủ mắt, chồi vì sau khi cắm cành có đủ mắt, chồi xuống đất ẩm thì từ các mắt sẽ mọc ra rễ mới, tiếp đó các mầm non sẽ mọc lên từ chồi và phát triển thành cây mới.

Câu 4: Để khôi phục các loài thực vật quý hiếm đang có nguy cơ tuyệt chủng, phương pháp nhân giống nào được sử dụng có hiệu quả nhất? Vì sao?

Lời giải tham khảo:

Để khôi phục các loài thực vật quý hiếm đang có nguy cơ tuyệt chủng, phương pháp nhân giống được sử dụng hiệu quả nhất là nuôi cấy tế bào, mô vì khi sử dụng phương pháp nhân giống vô tính trong trường hợp những cây rất khó để nhân giống bằng các phương pháp thông thường khác đồng thời phương pháp nhân giống vô tính cũng là phương pháp nhân giống tiết kiệm giống gốc nhất (chỉ cần một phần nhỏ của củ, lá, ngọn, bao phấn,… là có thể tạo ra rất nhiều cây con).