Bài 4: Phân tử, Đơn chất, Hợp chất

I. Phân tử

1. Khái niệm phân tử

Câu hỏi 1. Giải thích một số hiện tượng sau:

a, Khi mở nắp lọ nước hoa hoặc một số loại tinh dầu sẽ ngửi thấy có mùi thơm.

b, Quần áo sau khi giặt xong, phơi trong không khí sẽ khô.

Lời giải tham khảo:

a) Khi mở nắp lọ nước hoa hoặc một số loại tinh dầu sẽ ngửi thấy có mùi thơm vì các phân tử có mùi trong nước hoa hoặc tinh dầu sẽ tách ra, tỏa vào không khí tạo ra mùi thơm

b) Quần áo sau khi giặt xong, phơi trong không khí sẽ khô vì phân tử nước tách ra khỏi áo quần , toả vào không khí

Câu hỏi 2. Khi nói về nước, có hai ý kiến như sau:Theo em, ý kiến nào đúng?

(1) Phân tử nước trong nước đá, nước lỏng và hơi nước là giống nhau

(2) Phân tử nước trong nước đá, nước lỏng và hơi nước là khác nhau

Lời giải tham khảo:

Theo em ý kiến (1) Phân tử nước trong nước đá, nước lỏng và hơi nước là giống nhau là đúng vì nước đá, nước lỏng và hơi nước đều được cấu tạo từ một phân tử nước. (Chỉ khác nhau về khoảng cách giữa các phân tử dẫn đến khác nhau về thể trạng của nước).

Luyện tập 1. Phát biểu nào sau đây là đúng?

(1) Trong một phân tử, các nguyên tử luôn giống nhau

(2) Trong một phân tử, các nguyên tử luôn khác nhau

(3) Trong một phân tử, các nguyên tử có thể giống nhau hoặc khác nhau

Lời giải tham khảo:

Đáp án đúng là: (3) Trong một phân tử, các nguyên tử có thể giống nhau hoặc khác nhau.

Vận dụng. Một số nhiên liệu như xăng, dầu,…dễ tách ra các phân tử và lan tỏa trong không khí. Theo em, cần bảo quản các nhiên liệu trên như thế nào để bảo đảm an toàn?

Lời giải tham khảo:

Một số nhiên liệu như xăng, dầu… dễ tách ra các phân tử và lan tỏa trong không khí vì vậy cần phải đậy nắp kín để tránh các phân tử tách ra, lan ra ngoài và để nhiên liệu tránh xa các nguồn lửa vì nhiên liệu là những chất dễ cháy, khi ngọn lửa bắt được các phân tử xăng, dầu thì dễ gây cháy nổ.

2. Khối lượng phân tử

Luyện tập 2. Dựa vào hình 4.3, tính khối lượng phân tử của fluorine và methane?

Lời giải tham khảo:

Xét phân tử Fluorine: Phân tử Fluorine được cấu tạo từ 2 nguyên tử F (19 amu)

Vậy khối lượng phân tử Fluorine: \(M_{Fluorine}\) = 19 x 2 = 38 (amu)

Xét phân tử Methane: Phân tử Methane được cấu tạo từ 1 nguyên tử C (12 amu) và 4 nguyên tử H (1 amu).

Vậy khối lượng phân tử Methane: \(M_{Methane}\) = 12x1 + 1x4 = 16 amu

II. Đơn chất

Câu hỏi 3. Quan sát hình 4.4 và 4.5 , cho biết các chất trong hình có đặc điểm gì chung

Lời giải tham khảo:

Qua hình 4.4 và hình 4.5 ta thấy điểm chung là mỗi chất đều do một nguyên tố hoá học tạo nên.

Luyện tập 3. Hãy cho biết những chất nào là đơn chất trong các chất sau:

a) Kim loại natri được tạo thành từ nguyên tố Na.

b) Lactic acid có trong sữa chua được tạo thành từ các nguyên tố C, H và O

c) Kim cương được tạo thành từ nguyên tố C

d) Muối ăn được tạo thành từ các nguyên tố Na và Cl

Lời giải tham khảo:

Những chất là đơn chất gồm có: (a), (c).

Vận dụng 2. Nêu hai đơn chất kim loại thường được sử dụng để làm dây dẫn điện

Lời giải tham khảo:

Hai đơn chất kim loại thường được sử dụng để làm dây dẫn điện gồm có: Copper (đồng) Aluminium (Nhôm).

Vận dụng 3. Đơn chất nào được tạo ra trong quá trình quang hợp của cây xanh và có vai trò quan trọng đối với sự sống của con người?

Lời giải tham khảo:

Khí oxygen (\(O_{2}\)) là khí được tạo ra trong quá trình quang hợp của cây xanh và có vai trò quan trọng đối với sự sống của con người.

III. Hợp chất

Câu hỏi 4. Quan sát hình 4.7 và nêu đặc điểm chung của các chất có trong hình

Lời giải tham khảo:

Qua hình 4.7 ta thấy điểm chung là mỗi chất đều được tạo thành từ hai hoặc nhiều nguyên tố hoá học.

• Hình 4.7a Carbon dioxide được tạo thành từ 2 nguyên tố C và H.
• Hình 4.7b Hydrogen chloride được tạo thành từ 2 nguyên tố Cl và H.
• Hình 4.7c Ammonia được tạo thành từ 2 nguyên tố N và H.
• Hình 4.7d Ethanol được tạo thành từ 3 nguyên tố C, H và O.

Luyện tập 4. Trong các chất sau, chất nào là đơn chất, chất nào là hợp chất?

a) Đường ăn

b) Nước

c) Khí hydrogen (được tạo thành từ nguyên tố H)

d) Vitamin C (được tạo thành từ các nguyên tố C, H và O)

e) Lưu huỳnh (được tạo thành từ nguyên tố S)

Lời giải tham khảo:

Những chất là đơn chất gồm có: (c), (e).

Những chất là hợp chất gồm có: (a), (b), (d).

III. Hợp chất

Luyện tập 5. Acetic acid có trong giấm ăn và là chất được sử dụng nhiều trong công nghiệp; oxygen chiếm khoảng 21% thể tích không khí, có vai trò quan trọng đối với sự sống; hydrogen peroxide có nhiều ứng dụng trong công nghiệp và là chất sát khuẩn mạnh. Quan sát hình 4.8, cho biết chất nào là đơn chất, chất nào là hợp chất?

Lời giải tham khảo:

a) Acetic acid là hợp chất vì được tạo thành từ 3 nguyên tố C, H và O.

b)  Oxygen là đơn chất vì được tạo thành từ 1 nguyên tố O.

c) Hydrogen peroxide là hợp chất vì được tạo thành từ 2 nguyên tố O và H.