[Định nghĩa] [Công thức tính] Vận tốc & bài tập tham khảo

I. VẬN TỐC LÀ GÌ?

Định nghĩa: Vận tốc là đại lượng mô tả mức độ nhanh hay chậm và chiều của chuyển động, trong đó độ lớn của vận tốc cho biết mức độ nhanh, chậm của chuyển động và được xác định bằng độ dài quãng đường đi được trong một đơn vị thời gian.

II. CÔNG THỨC CHUNG TÍNH VẬN TỐC

Công thức chung tính vận tốc bằng thương của quãng đường chia cho thời gian đi hết quãng đường đó.

\( v= {s \over t}\)

Trong đó:

• v: vận tốc.
• s: quãng đường
• t: thời gian đi hết quãng đường.

III. ĐƠN VỊ CỦA VẬN TỐC

Đơn vị của vận tốc sẽ phụ thuộc vào đơn vị đo chiều dài của quãng đường và đơn vị đo thời gian đi quãng đường đó.

Đơn vị hợp pháp của vận tốc là mét/giây (m/s).

Trong thực tế, chúng ta thường dùng đơn vị vận tốc mét/giây(m/s) hay kilomet/giờ (km/h), ngoài ra còn các đơn vị vận tốc khác như kilomet/giây (km/s), mét/phút (m/p),....

Mối liên hệ giữa m/s và km/h là: 

• \(1 \mathrm{m} / \mathrm{s}=3,6 \mathrm{km} / \mathrm{h}\).
• \(1 \mathrm{km} / \mathrm{h}\approx 0,28 \mathrm{m} / \mathrm{s}\)

Dụng cụ đo vận tốc là: tốc kế hay đồng hồ vận tốc.

Chú ý:

• Tròng hàng hải thường dùng “nút” làm đơn vị vận tốc: 1 nút = 1 hải lý/h = 1,852 km/h = 0,514 m/s.
• Vận tốc ánh sáng: 3.10⁸ m/s = 300.000 km/s.

IV. BÀI TẬP ÁP DỤNG CÔNG THỨC TÍNH VẬN TỐC

Ví dụ: Trái Đất quay quanh Mặt Trời một vòng trong thời gian một năm (trung bình là 365 ngày). Biết vận tốc quay của Trái Đất bằng 108000 km/h. Lấy π ≈ 3,14 thì giá trị trung bình bán kính quỹ đạo của Trái Đất quanh Mặt Trời là:

Lời giải tham khảo:

Trong một năm Trái Đất quay được là: 

s = v. t = 365. 24. 108 000 = 946 080 000 (km).

Bán kính quỹ đạo của Trái Đất quanh Mặt Trời là: 

\(\mathrm{R}=\frac{\mathrm{S}}{2 \pi}=150649682 \mathrm{~km}\).