Giải Bài 25: Vi khuẩn

I. ĐẶC ĐIỂM CỦA VI KHUẨN

Câu hỏi 1: Quan sát hình 25.1, em có nhận xét gì về hình dạng của các loại vi khuẩn. Lấy ví dụ.

Lời giải tham khảo:

Quan sát hình 25.1, ta thấy hình dạng của các loại vi khuẩn rất đa dạng như: dạng hình que (trực khuẩn lỵ), hình cầu (tụ cầu khuẩn), hình xoắn (khuẩn giang mai), hình dấu phẩy (phẩy khuẩn tả),...

Câu hỏi 2: Tìm hiểu thông tin về sự phân bố của vi khuẩn trong tự nhiên. Em có nhận xét gì về môi trường sống của vi khuẩn? Lấy ví dụ.

Lời giải tham khảo:

Vi khuẩn trong tự nhiên thường phân bố với số lượng lớn ở các loại môi trường như đất, nước, không khí, cơ thể sinh vật, đồ dùng, thức ăn ôi thiu,... Từ đó có thể thấy môi trường sống của chúng hết sức phong phú và đa dạng

Ví dụ: trực khuẩn lỵ, phẩy khuẩn tả sống trong cơ thể con người,...

Câu hỏi 3: Quan sát hình 25.2, em hãy xác định các thành phần cấu tạo vi khuẩn bằng cách chú thích các phần được đánh dấu từ (1) → (4).

Lời giải tham khảo:

Thành phần cấu tạo của vi khuẩn là: 

• (1) Màng tế bào.   
• (2) Chất tế bào.    
• (3) Vùng nhân.    
• (4) Thành tế bào.

Câu hỏi 4: Đặc điểm cấu tạo của virus và vi khuẩn khác nhau như thế nào?

Lời giải tham khảo:

Đặc điểm cấu tạo của vi khuẩn khác với virus là: vi khuẩn được cấu tạo nên từ tế bào còn virus thì không.

II. VAI TRÒ CỦA VI KHUẨN

Câu hỏi 1: Quan sát hình 25.3, em hãy nêu vai trò của vi khuẩn trong tự nhiên.

Lời giải tham khảo:

Vai trò của vi khuẩn trong tự nhiên qua hình 25.3 là tham gia vào quá trình phân hủy xác sinh vật và chất thải hữu cơ giúp làm sạch môi trường.

Câu hỏi 2: Nêu vai trò của vi khuẩn trong quá trình chế biến các sản phẩm ở hình 25.4. Kể tên một vài ứng dụng của vi khuẩn trong thực tiễn.

Lời giải tham khảo:

Vai trò của vi khuẩn trong quá trình chế biến các sản phẩm qua hình 25.4 là giúp cho sản phẩm được lên men trong quá trình chế biến thực phẩm.

Một số ứng dụng của vi khuẩn trong thực tiễn là: Chế tạo dược phẩm, chế tạo mỹ phẩm, chế biến thực phẩm, chế tạo phân bón,...

Câu hỏi 3: Hãy đề xuất một số phương pháp bảo quản thực phẩm trong gia đình.

Lời giải tham khảo:

Một số phương pháp bảo quản thực phẩm trong gia đình là:

• Bảo quản thực phẩm ở nhiệt độ thấp để ngăn sự sinh trưởng của vi khuẩn.
• Loại bỏ nước và diệt vi khuẩn khỏi thực phẩm bằng cách sấy khô, phơi nắng,...
• Để thực phẩm ở những nơi thoáng mát, khô ráo, không để ở những nơi ẩm mốc.

Câu hỏi 4: Quan sát hình 25.5, 25.6 và hoàn thành bảng theo mẫu sau:

Lời giải tham khảo:

‍

Câu hỏi 5: Theo em bệnh do vi khuẩn gây ra có thể lây truyền theo con đường nào? Hãy nêu một số biện pháp phòng chống bệnh do vi khuẩn gây ra.

Lời giải tham khảo:

Bệnh do vi khuẩn gây ra có thể lây truyền theo những đường ví dụ như: đường miệng, đường dạ dày, đường máu.

Biện pháp phòng chống bệnh do vi khuẩn gây ra là:

• Vệ sinh cá nhân sạch sẽ, gọn gàng bằng cách thường xuyên tắm rửa, rửa tay sạch sẽ.
• Đeo khẩu trang mỗi khi tiếp xúc trực tiếp hay ở những nơi đông người.
• Vệ sinh môi trường sống xung quanh.
• Bảo quản thực phẩm trước và sau khi sử dụng đúng cách.
• Chỉ sử dụng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ khi mắc các bệnh do vi khuẩn gây ra.

Câu hỏi 6: Từ các con đường lây truyền bệnh, em hãy nêu một số biện pháp phòng chống bệnh tiêu chảy.

Lời giải tham khảo:

Một số biện pháp phòng chống bệnh tiêu chảy là:

• Đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. 
• Thực hiện ăn chín, uống chín, không uống nước lã.
• Sử dụng nước sạch trong quá trình ăn uống và sinh hoạt, đặc biệt trong chế biến thực phẩm.
• Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và nước sạch trước khi chế biến thức ăn, trước và sau khi ăn và đi vệ sinh.
• Mỗi gia đình có nhà vệ sinh hợp vệ sinh, không đi tiêu bừa bãi. 
• Không đổ rác thải, phân xuống ao, hồ; không sử dụng phân tươi, phân chưa xử lý đảm bảo vệ sinh để bón cây trồng.
• Khi có dấu hiệu tiêu chảy cấp cần phải đưa ngay đến cơ sở y tế gần nhất để được tư vấn và điều trị kịp thời.

Câu hỏi 7: Theo em, điều gì sẽ xảy ra nếu trong đất không có vi khuẩn?

Lời giải tham khảo:

Nếu trong đất không có vi khuẩn thì các chất thải hữu cơ hay các xác động vật sẽ không thể phân hủy, khiến cho trong đất bị thiếu đi các chất dinh dưỡng để nuôi sống cây cối, đồng thời môi trường sống sẽ bị ô nhiễm vì không được làm sạch.

III. BÀI TẬP

Câu hỏi 1: Phân biệt virus và vi khuẩn.

Lời giải tham khảo:

Điểm khác biệt giữa vi khuẩn và virus:

• Vi khuẩn là cơ thể sống được cấu tạo nên từ tế bào, có thể tự tồn tại mà không cần đến kí sinh ở tế bào vật chủ.
• Virus không phải là cơ thể sống, có kích thước nhỏ hơn vi khuẩn từ 10 đến 100 lần, tồn tại được nhờ kí sinh nội bào vật chủ nếu không sẽ trở thành vật không sống.

Câu hỏi 2: Trong các bệnh: bệnh lỵ, bệnh thủy đậu, bệnh viêm da, bệnh dại, bệnh than, bệnh viêm gan B, bệnh lao phổi, bệnh zona thần kinh, bệnh quai bị, bệnh sốt xuất huyết, bệnh Covid - 19 ở người, bệnh nào do virus, bệnh nào do vi khuẩn gây nên?

Lời giải tham khảo:

Bệnh do vi khuẩn: bao gồm bệnh lỵ, bệnh viêm da, bệnh than, bệnh lao phổi.

Bệnh do virus: bao gồm bệnh thủy đậu, bệnh dại, bệnh viêm gan B, bệnh zona thần kinh, bệnh quai bị, bệnh sốt xuất huyết, bệnh Covid-19.

Câu hỏi 3: Nêu lợi ích và tác hại của vi khuẩn. Lấy ví dụ.

Lời giải tham khảo:

Lợi ích của vi khuẩn: vi khuẩn tham gia vào quá trình phân hủy các sinh vật và chất thải hữu cơ làm sạch môi trường, ngoài ra còn đóng vai trò trong chế biến một số loại thực phẩm.

Ví dụ: làm sữa chua, làm rượu, làm phân bón,...

Tác hại của vi khuẩn: vi khuẩn gây bệnh cho người, động vật, thực vật và làm hỏng các loại thực phẩm.

Ví dụ: bệnh Covid-19, bệnh lao, rau củ bị hỏng, mốc do vi khuẩn,...