Giải Bài 43: Chuyển động nhìn thấy của Mặt Trời

I. CHUYỂN ĐỘNG NHÌN THẤY CỦA MẶT TRỜI

Câu hỏi 1: Em hãy mô tả sự "chuyển động” của Mặt Trời hằng ngày trên bầu trời.

Lời giải tham khảo:

Sự chuyển động của Mặt trời hằng ngày trên bầu trời là Mặt trời mọc ở đằng đông, lặn ở đằng tây.

Câu hỏi 2: Quan sát hình 43.2, em hãy cho biết Trái Đất tự quay quanh trục của nó theo chiều nào và mỗi thời điểm, ánh sáng mặt trời chiếu tới Trái Đất sẽ làm bao nhiêu phần diện tích mặt đất được chiếu sáng?

Lời giải tham khảo:

Trái đất tự quay quanh trục của nó theo chiều ngược chiều kim đồng hồ, từ phía tây sang phía đông và mỗi thời điểm, ánh sáng mặt trời chiếu tới trái đất sẽ làm một nửa diện tích trái đất được chiếu sáng.

Câu hỏi 3: Người ở tại vị trí B (hình 43.2a) khi ánh sáng mặt trời vừa chiếu tới sẽ quan sát thấy hiện tượng gì? Sau đó, người tại vị trí B sẽ tiếp tục thấy Mặt Trời “chuyển động" như thế nào? Vì sao?

Lời giải tham khảo:

Người ở vị trí B (hình 43.2a) sẽ quan sát thấy hiện tượng mặt trời mọc. Sau đó sẽ tiếp tục thấy mặt trời chuyển động lên cao vì Trái Đất quay quanh trục khiến cho vị trí B được mặt trời chiếu tới.

Câu hỏi 4: Người ở tại vị trí C (hình 43.2b) khi ánh sáng mặt trời vừa khuất sẽ quan sát thấy hiện tượng gì? VÌ sao?

Lời giải tham khảo:

Người ở vị trí C sẽ quan sát thấy hiện tượng mặt trời lặn vì trái đất quay quanh trục khiến cho vị trí C bị quay đi khuất ánh mặt trời.

II. MẶT TRỜI MỌC VÀ LẶN 

Câu hỏi 1: Giữ quả địa cầu tại một vị trí bất kì. Em hãy xác định các vị trí trên quả địa cầu mà ánh sáng sẽ chiếu tới và các vị trí trên quả địa cầu mà ánh sáng sẽ khuất ngay khi ta quay tiếp quả địa cầu

Lời giải tham khảo:

Học sinh tiến hành thực hành theo yêu cầu và tự xác định các vị trí.

Câu hỏi 2: Em hãy quay quả địa cầu để tại vị trí của Việt Nam trên quả địa cầu sẽ có ánh sáng chiếu tới ngay khi ta quay tiếp quả địa cầu.

Lời giải tham khảo:

Học sinh tìm vị trí của Việt Nam trên quả địa cầu, sau đó tự tiến hành thực hành.

Câu hỏi 3: Từ nội dung thảo luận 4 và 5, em hãy liên hệ tới hiện tượng ngày và đêm trên Trái đất, Mặt trời mọc và Mặt trời lặn khi quan sát từ Trái Đất.

Lời giải tham khảo:

Liên hệ hiện tượng ngày và đêm trên Trái Đất, Mặt Trời mọc và Mặt Trời lặn khi quan sát từ Trái Đất là:

• Hiện tượng ngày và đêm: Hình khối cầu Trái đất luôn được Mặt trời chiếu sáng một nửa, vì vậy đã sinh ra hiện tượng ngày và đêm.
• Hiện tượng Mặt trời mọc, mặt trời lặn: Khi Trái Đất quay, góc nghiêng giữa mặt trời và mặt đất cũng dần lớn lên, đồng thời nó tự quay quanh trục chính nó theo hướng từ Tây sang Đông, vì vậy ta có cảm giác mặt trời mọc từ thấp lên cao, mọc ở đằng đông, lặn ở đằng tây.

Câu hỏi 4: Giải thích hiện tượng ngày, đêm trên Trái Đất và nguyên nhân dẫn đến sự luân phiên ngày và đêm.

Lời giải tham khảo:

Hiện tượng ngày và đêm sinh ra do Trái Đất tự quay quanh trục: Hình khối cầu của Trái đất luôn được Mặt trời chiếu sáng một nửa, vì vậy đã sinh ra ngày và đêm, do Trái đất tự quay quanh trục chính nó, nên mọi nơi bề mặt của Trái Đất đều lần lượt được mặt trời chiếu sáng.

III. BÀI TẬP 

Câu hỏi 1: Khi Mặt Trời lặn nghĩa là ở bất kì đâu trên Trái đất đều không thể nhìn thấy Mặt trời. Kết luận này đúng hay sai? Tại sao?

Lời giải tham khảo:

Kết luận trên là sai, vì Hiện tượng Mặt trời lặn: là sự biến mất hàng ngày của Mặt Trời phía dưới đường chân trời do kết quả của sự tự quay của Trái Đất. Khi Trái Đất quay, góc nghiêng giữa mặt trời và mặt đất cũng dần lớn lên, đồng thời nó tự quay quanh trục theo hướng từ Tây sang Đông, vậy nên Mặt trời lặn ở phía tây bầu trời có nghĩa là ra khỏi vùng sáng ở phía đông, trong khi đó một nửa Trái đất còn lại sẽ xảy ra hiện tượng Mặt trời mọc ở phía đông có nghĩa là bầu trời tại một vị trí bắt đầu đi vào vùng sáng ở phía tây của vùng sáng.

Câu hỏi 2: Theo em, hằng ngày người sinh sống ở Hà Nội hay ở Điện Biên sẽ quan sát thấy Mặt trời mọc trước? Tại sao?

Lời giải tham khảo:

Hà nội sẽ quan sát thấy mặt trời mọc sớm hơn Điện Biên vì Điện Biên nằm cách Thủ đô Hà Nội 504 km về phía Tây.

Câu hỏi 3: Khoảng thời gian mỗi ngày đêm trên Trái đất là bao lâu? Em hãy cho biết khoảng thời gian đó thể hiện điều gì?

Lời giải tham khảo:

Khoảng thời gian mỗi ngày đêm trên Trái Đất là 24h, khoảng thời gian đó thể hiện Trái Đất quay một vòng mất khoảng 24h.