Giải Bài 8: Một số vật liệu, nhiên liệu và nguyên liệu thông dụng

PHẦN MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Quan sát hình bên và kể tên một số bộ phận của ô tô. Cho biết các bộ phận đó được làm từ vật liệu nào. Nhiên liệu dùng cho động cơ ô tô là gì?

Lời giải tham khảo:

Một số bộ phận và vật liệu của chúng là:

• Nắp ca-pô: sử dụng kim loại tổng hợp.
• Đèn pha: sử dụng nhựa cứng, thủy tinh, kim loại.
• Gương chiếu hậu: sử dụng gương.
• Bánh xe: sử dụng cao su.
• Vô lăng: sử dụng nhựa.
• Bàn đạp ga/phanh: sử dụng kim loại, nhôm.

Nhiên liệu được sử dụng cho ô tô là: xăng, dầu, diesel sinh học…

I. MỘT SỐ VẬT LIỆU THÔNG DỤNG

Câu hỏi 1: Kể tên những vật liệu mà em biết.

Lời giải tham khảo:

Những vật liệu mà em biết là: Thép, đồng, nhôm, titan, cacbon, cao su, nhựa, thủy tinh, gốm, sứ...

Câu hỏi 2: Kể tên một số vật dụng bằng nhựa. Chúng có đặc điểm gì?

Lời giải tham khảo:

Một số vật dụng được làm bằng nhựa là: ghế, bàn, cốc nước, chậu nhựa, bình nước, vỏ bút, thước, hộp đựng thức ăn...

Đặc điểm của chúng là: dễ tạo hình, nhẹ, dẫn điện kém, không dẫn điện

Câu hỏi 3: Quan sát hình 8.2, nêu một số ứng dụng của kim loại. Cho biết ứng dụng đó dựa trên tính chất nào.

Lời giải tham khảo:

Ứng dụng của kim loại là:

• Làm xoong, nồi: dựa trên tính chất dẫn nhiệt, nhẹ, bền.
• Dây dẫn điện: dựa trên tính chất dẫn điện, dẻo, bền.
• Cầu: dựa trên tính chất bền, cứng.
• Vỏ máy bay: dựa trên tính chất cứng, chịu được áp lực, nhẹ, bền.

Câu hỏi 4: Kể tên một số vật dụng được chế tạo từ kim loại (nhôm, đồng ...)

Lời giải tham khảo:

Một số vật dụng được chế tạo từ kim loại là: 

• Nhôm: Xoong, nồi, ấm nước,...
• Đồng: Dây điện,...
• Sắt: Cuốc, xẻng, búa, liềm,...

Câu hỏi 5: Dựa vào tính chất nào mà cao su được sử dụng để chế tạo lốp xe

Lời giải tham khảo:

Cao su có tính chất: có khả năng chịu bào mòn, cách điện và không thấm nước được sử dụng để chế tạo lốp xe.

Câu hỏi 6: Dựa vào tính chất nào mà thủy tinh thường được sử dụng làm dụng cụ trong phòng thí nghiệm?

Lời giải tham khảo:

Thủy tinh không thấm nước, bền với điều kiện của môi trường, không tác dụng với nhiều hóa chất, trong suốt dễ quan sát các phản ứng hóa học trong ống nghiệm bằng thủy tinh.

Câu hỏi 7: Hãy kể tên một số vật dụng bằng thủy tinh ở gia đình em. Em cần lưu ý gì khi sử dụng chúng?

Lời giải tham khảo:

Một số vật dụng được làm bằng thủy tinh là: cốc, bát, ly rượu, chai, bình hoa, bóng đèn, màn hình tivi,...

Câu hỏi 8: So sánh tính chất của thủy tinh và gốm

Lời giải tham khảo:

Câu hỏi 9: Nêu một số ứng dụng của vật liệu gỗ trong đời sống và sản xuất.

Lời giải tham khảo:

Một số ứng dụng của vật liệu gỗ trong đời sống là: làm cửa, giường, tủ, bàn, sàn gỗ, muôi, thìa, đũa, kệ sách...

Một số ứng dụng của vật liệu gỗ trong sản xuất là: giấy, nội thất, đồ trang trí, đồ mỹ nghệ...

Câu hỏi 10: Đề xuất một tính chất cơ bản của vật liệu và đề xuất cách kiểm tra tính chất đó theo bảng 8.1

Lời giải tham khảo:

Câu hỏi 11: Tìm một số dẫn chứng để chỉ ra rằng việc sử dụng nhựa không hợp lý, không hiệu quả có thể tác động tiêu cực đến sức khỏe con người và môi trường. Chúng ta cần làm gì để giảm thiểu rác thải nhựa?

Lời giải tham khảo:

Việc sử dụng các vật liệu không hợp lý, không hiệu quả làm lãng phí tài nguyên và gây ra nhiều tiêu cực ảnh hưởng đến sức khỏe con người và môi trường.

Ví dụ ảnh hưởng tiêu cực là:

• Các loài động vật dưới biển bị mắc kẹt vào rác thải nhựa do con người thải ra.
• Đốt các loại rác thải nhựa gây ra ô nhiễm môi trường, có thể dẫn đến đau đầu, nôn mửa ở người.
• Túi nilon phải mất hàng triệu năm để phân hủy.

Để sử dụng các vật liệu an toàn, hiệu quả và đảm bảo sự phát triển bền vững, cần bảo vệ, bảo quản và sử dụng đúng cách, khuyến khích dùng các loại vật liệu có thể tái sử dụng, hạn chế sử dụng các loại vật liệu khó phân hủy.

Câu hỏi 12: Lấy một số ví dụ về việc sử dụng một số vật liệu an toàn, hiệu quả và đảm bảo sự phát triển bền vững

Lời giải tham khảo:

Một số ví dụ về việc sử dụng một số vật liệu an toàn, hiệu quả và đảm bảo sự phát triển bền vững là:

• Trồng các loại cây vào các chậu bằng cao su. 
• Tái sử dụng các chai nước, bình, lon ...
• Sử dụng túi giấy, túi vải đựng đồ thay cho túi nilon.
• Sử dụng cầu chì giúp phòng tránh các hiện tượng quá tải đường điện.
• Sử dụng một số sản phẩm xây dựng (như gói, gạch, sơn...) chống ẩm, mốc.

II. MỘT SỐ NHIÊN LIỆU THÔNG DỤNG

Câu hỏi 1: Kể tên một số loại nhiên liệu rắn, nhiên liệu lỏng, nhiên liệu khí mà em biết.

Lời giải tham khảo:

Nhiên liệu rắn: bao gồm than đá, than củi,...

Nhiên liệu lỏng: bao gồm xăng, dầu,...

Nhiên liệu khí: bao gồm khí thiên nhiên, khí dầu mỏ,...

Câu hỏi 2: Than (than đá, than củi) có những tính chất và ứng dụng gì trong đời sống và sản xuất.

Lời giải tham khảo:

Tính chất của than: là cháy trong không khí, tỏa ra nhiều nhiệt.

Ứng dụng: than được sử dụng nhiều để đun nấu, sưởi ấm, chạy động cơ. Hiện nay thì than chủ yếu được sử dụng làm nhiên liệu trong các ngành công nghiệp.

Câu hỏi 3: Nêu một số ứng dụng của nhiên liệu từ dầu mỏ

Lời giải tham khảo:

Ứng dụng của nhiên liệu từ dầu mỏ là: khí gas dùng trong đun nấu, xăng (cho ô tô, xe máy), dầu diesel, dầu mazut (cho tàu),...

Câu hỏi 4: Hãy đề xuất phương án kiểm chứng xăng nhẹ hơn nước và không tan trong nước

Lời giải tham khảo:

Phương án kiểm chứng xăng nhẹ hơn nước và không tan trong nước: Nhỏ một vài giọt xăng vào cốc nước, xăng nổi lên trên ⇒ Xăng nhẹ hơn nước và không tan trong nước.

Câu hỏi 5: Biển báo đặt ở các trạm xăng như hình sau có ý nghĩa gì?

Lời giải tham khảo:

Biển 1: có ý nghĩa là không sử dụng điện thoại.

Biển 2: có ý nghĩa là cấm lửa.

Biển 3: có ý nghĩa là cấm hút thuốc.

Câu hỏi 6: Khí thải (carbon dioxide, nitrogen dioxide, sulfur dioxide,...) bụi mịn do quá trình đốt than, xăng dầu ảnh hưởng như thế nào đến sức khỏe con người, môi trường và xã hội?

Lời giải tham khảo:

Khí thải (carbon dioxide, nitrogen dioxide, sulfur dioxide,...) ảnh hưởng sâu sắc đến môi trường vì nó cực độc, và có thể góp phần gây ra các điều kiện không khí và ozone trên mặt đất rất nguy hiểm. 

Khí thải (carbon dioxide, nitrogen dioxide, sulfur dioxide,...) gây nghẹt thở và tắc nghẽn trong không khí, còn có xu hướng phản ứng với các tác nhân khác để tạo thành axit nitric và nitrat hữu cơ, góp phần hình thành mưa axit. Mưa axit do một vài chất khí kết hợp tạo ra cực kỳ có hại cho thực vật và động vật trên khắp thế giới, và có thể dẫn đến các vấn đề tiếp theo trong hệ thống nước.

Khí thải (carbon dioxide, nitrogen dioxide, sulfur dioxide,...) ảnh hưởng tới sức khỏe con người: làm tăng khả năng mắc các vấn đề về hô hấp, ung thư và các vấn đề về phổi, tim, tuần hoàn và phổi.

Câu hỏi 7: Nêu các cách sử dụng nhiên liệu an toàn, hiệu quả và bảo đảm sự phát triển bền vững

Lời giải tham khảo:

Các cách sử dụng nhiên liệu an toàn, hiệu quả và bảo đảm sự phát triển bền vững là

• Duy trì các điều kiện thuận lợi cho sự cháy, cung cấp đủ không khí, tăng diện tích tiếp xúc giữa nhiên liệu và không khí trong quá trình đốt cháy nhiên liệu.
• Trong quá trình đốt cháy nhiên liệu điều chỉnh lượng nhiên liệu để duy trì sự cháy ở mức độ cần thiết, phù hợp với nhu cầu sử dụng.
• Tăng cường sử dụng các loại nhiên liệu có thể tái tạo và ít ảnh hưởng đến môi trường và sức khỏe con người, như xăng sinh học (E5, E10,...).

Câu hỏi 8: Các việc làm sau có tác dụng gì?

a) Thổi không khí vào lò

b) Chẻ nhỏ củi khi đun nấu

c. Không để lửa quá to khi đun nấu

Lời giải tham khảo:

a) Thổi không khí vào lò để thêm khí oxi  có tác dụng lửa cháy lớn, nhiệt độ trong lò cao hơn.

b) Chẻ nhỏ củi  có tác dụng tăng bề mặt tiếp xúc với khí oxi (không khí).

c. Để lửa quá to khi đun nấu sẽ gây mất an toàn, lãng phí nhiên liệu và gây ô nhiễm môi trường.

III. MỘT SỐ NGUYÊN LIỆU THÔNG DỤNG

Câu hỏi 1: Kể tên một số nguyên liệu được sử dụng trong đời sống hằng ngày mà em biết. Từ những nguyên liệu đó có thể tạo ra những sản phẩm gì? 

Lời giải tham khảo:

Một số nguyên liệu được sử dụng trong đời sống hằng ngày là:

• Đá vôi: được sử dụng làm vật liệu trong xây dựng, sản xuất vôi, xi măng... ⇒ Sản phẩm: tượng đá vôi
• Quặng: được sử dụng sản xuất kim loại, phân bón, đồ gốm sứ,...

Câu hỏi 2: Em hãy nêu tên và ứng dụng của một số loại quặng.

Lời giải tham khảo:

Quặng bauxite: được sử dụng để sản xuất nhôm.

Quặng apatite: được sử dụng để sản xuất phân lân.

Quặng hematite: được sử dụng để sản xuất sắt, gang, thép,...

Câu hỏi 3: Em có thể kiểm tra độ cứng của đá vôi bằng cách nào?

Lời giải tham khảo:

Có thể kiểm tra độ cứng của đá vôi bằng cách: Dùng búa đập một mẩu đá vôi thấy rất cứng và khó vỡ, hoặc trong thực tế để khai thác đá vôi người ta phải sử dụng bom, mìn và máy móc chuyên dụng…

Câu hỏi 4: Vì sao mưa acid có thể làm hư hại các tượng đá vôi để ngoài trời?

Lời giải tham khảo:

Đá vôi tương đối cứng, không tan trong nước nhưng tan trong acid vì thế tượng đá vôi để ngoài trời dễ bị hư hại.

Câu hỏi 5: Hiện nay, nước ta còn nhiều lò nung vôi thủ công đang hoạt động. Nêu những tác động tiêu cực của chúng đối với môi trường.

Lời giải tham khảo:

Nhiều lò nung vôi thủ công thường khai thác quá mức và không có kế hoạch có thể khiến cho nguyên liệu đang khai thác bị cạn kiệt. Công nghệ khai thác, chế biến, xử lý quặng thải không chuyên nghiệp sẽ thải ra nhiều hóa chất độc hại ảnh hưởng đến con người và môi trường.

Câu hỏi 6: Nêu một số biện pháp sử dụng các nguyên liệu an toàn, hiệu quả và bảo đảm sự phát triển bền vững.

Lời giải tham khảo:

Một số biện pháp sử dụng các nguyên liệu an toàn, hiệu quả và bảo đảm sự phát triển bền vững là:

• Đổi mới công nghệ khai thác, chế biến các nguyên liệu.
• Kiểm soát xử lý chất thải mà các nguyên liệu thải ra, bảo vệ môi trường.
• Khai thác các nguyên liệu có kế hoạch.
• Thăm dò, nghiên cứu nhiều loại nguyên liệu khác có thể thay thế.

Câu hỏi 7: Hãy nêu ví dụ về việc sử dụng các nguyên liệu an toàn, hiệu quả và bảo đảm sự phát triển bền vững ở địa phương em.

Lời giải tham khảo:

Học sinh tự liên hệ với địa phương của mình.