IBAITAP: Qua hình ảnh chiếc bánh trôi nước Hồ Xuân Hương đã liên tưởng đến những người phụ nữ trong xã hội phong kiến xưa như thế nào? Điều gì làm bà có những suy nghĩ đó? Hãy cùng ibaitap tìm hiểu qua bài học “Bánh trôi nước” nhé.
I. HOÀN CẢNH SÁNG TÁC BÀI THƠ “BÁNH TRÔI NƯỚC”
Sống trong xã hội phong kiến đầy bất công và ngang trái đối với tất cả mọi người và đặc biệt là với những người phụ nữ. Hồ Xuân Hương đã thấu hiểu và đồng cảm với những nỗi bất hạnh đó nên bà đã sáng tác ra bài thơ “Bánh trôi nước”.
II. TÓM TẮT BÀI THƠ “BÁNH TRÔI NƯỚC”
Bài thơ có nhiều ý nghĩa với ý nghĩa thực là miêu tả chiếc bánh trôi trắng tròn chìm nối nhưng nó cũng là tiếng lòng xót xa cho thân phận lênh đênh chìm nổi của những người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Đó là tiếng nói ca ngợi vẻ đẹp cùng phẩm chất trong sáng và tình nghĩa sắt son của người phụ nữ Việt Nam xưa.
III. BỐ CỤC BÀI THƠ “BÁNH TRÔI NƯỚC”
Bài thơ chia thành 2 phần như sau:
- Phần 1 (2 câu đầu): Hình ảnh chiếc bánh trôi nước.
- Phần 2 (2 câu cuối): Thân phận cùng phẩm chất của người phụ nữ thông qua hình ảnh chiếc bánh trôi nước.
IV. HƯỚNG DẪN SOẠN BÀI THƠ “BÁNH TRÔI NƯỚC”
Câu 1: Bài thơ Bánh trôi nước thuộc thể thơ gì? Vì sao lại xác định như vậy? (SGK Ngữ Văn 7 Tập 1- trang 95)
Lời giải chi tiết:
Bài thơ “Bánh trôi nước” được viết theo thể thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật. Vì nó có bốn câu mỗi câu gồm bảy chữ và được hiệp vần với nhau ở cuối câu 1,2 và 4.
Câu 2: Nghĩa thứ nhất của bài thơ thuộc về nội dung miêu tả bánh trôi nước khi đang được luộc chín. Nghĩa thứ 2 thuộc về nội dung phản ánh vẻ đẹp, phẩm chất và thân phận của người phụ nữ trong xã hội cũ. Từ sự gợi ý trên em hãy trả lời các câu hỏi sau: (SGK Ngữ Văn 7 Tập 1- trang 95)
a. Với nghĩa thứ nhất, bánh trôi nước được miêu tả như thế nào?
b. Với nghĩa thứ hai vẻ đẹp phẩm chất cao quý và thân phận chìm nổi của người phụ nữ được gợi lên như thế nào?
c. Trong hai nghĩa, nghĩa nào quyết định giá trị bài thơ? Vì sao?
Lời giải chi tiết:
a) Với nghĩa thứ nhất, bánh trôi nước đã được miêu tả là loại bánh cổ truyền của Việt Nam có màu trắng được lăn thành viên tròn, khi luộc trong nước khi chín bánh sẽ nổi lên và sẽ chìm xuống dưới nếu chưa chín.
b) Với nghĩa thứ hai vẻ đẹp cùng phẩm chất cao quý, thân phận chìm nổi của người phụ nữ được gợi lên qua một số nét như sau:
- Hình thể: trắng tròn và đẹp
- Phẩm chất: luôn giữ tấm lòng son sắt, thủy chung không màng đến cảnh ngộ.
- Thân phận: bảy nổi ba chìm bấp bênh giữa cuộc đời.
c. Trong hai ý nghĩa này, nghĩa thứ hai là nghĩa chính. Vì ý nghĩa đầu chỉ là hình ảnh nhà thơ mượn để truyền tải ý nghĩa thứ hai, nhờ vậy mà bài thơ mới có giá trị tư tưởng.
V. Luyện tập
Hãy ghi lại những câu hát than thân đã được học ở bài 4 bắt đầu bằng hai chữ “Thân em”. Từ đó, tìm mối liên quan trong cảm xúc giữa hai bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương với các câu hát than thân thuộc ca dao, dân ca.
Lời giải chi tiết:
- Những câu hát than thân đã được học ở bài 4 bắt đầu bằng hai chữ “Thân em” là:
"Thân em như trái bần trôi,
Gió dập sóng dồi biết tấp vào đâu"
"Thân em như hạt mưa sa,
Hạt vào đài các, hạt ra ruộng cày"
*
- Thân em như hạt mưa rào
Hạt rơi xuống giếng, hạt vào vườn hoa
*
- Thân em như hạt mưa sa
Hạt vào đài các, hạt ra ruộng cày.
- Mối liên hệ giữa hai bài thơ “Bánh trôi nước” của Hồ Xuân Hương với các câu hát than thân thuộc ca dao, dân ca trên là đều nói về số phận bấp bênh của người phụ nữ trong xã hội phong kiến.
