I. TRƯỚC KHI ĐỌC
Câu hỏi: Hãy kể tên một số miền quê của Việt Nam mà em từng đến thăm hoặc biết tới qua tác phẩm nghệ thuật (tranh ảnh, phim, thơ văn…). Nơi nào đã để lại cho em ấn tượng sâu sắc nhất? (SGK Ngữ văn 7, tập 1 - trang 18)
Lời giải chi tiết:
- Một số miền quê ở Việt Nam mà em đã từng đến thăm hoặc biết qua các tác phẩm là” An Giang, Cà Mau, đảo Cô Tô.
- Nơi để lại cho em nhiều ấn tượng nhất đó là hòn đảo Cô Tô vì nơi đây có cảnh đẹp thiên nhiên trong trẻo với dòng nước biển trong xanh và từng tia nắng chiếu xuống làm bức tranh thiên nhiên càng thêm tráng lệ. Hơn nữa con người nơi đây cũng rất thân thiện, họ lao động ngày đêm và cống hiến hết sức mình cho tổ quốc.
II. ĐỌC VĂN BẢN
Câu 1: Khung cảnh thiên nhiên qua cái nhìn của nhân vật An. (SGK Ngữ văn 7, tập 1 - trang 18)
Lời giải chi tiết:
Qua cái nhìn của An, khung cảnh thiên nhiên hiện lên: đất rừng yên tĩnh, trời không có gió, không khí mát lạnh của hơi nước sông ngòi, mương rạch, đất ẩm và ánh sáng trong vắt.
Câu 2: Chú ý những chi tiết miêu tả ngoại hình và cử chỉ của các nhân vật. (SGK Ngữ văn 7, tập 1 - trang 19)
Lời giải chi tiết:
- Ngoại hình: Tía (bên hông lủng lẳng túi, lưng mang gùi, tay cầm chà gạc). Thằng cò (đội cái thúng to).
- Cử chỉ: Tía (vung tay lên, đưa con dao phạt ngang) Tôi (chen vào giữa, quảy tòn ten cái gùi). Con Luốc (chạy tung tăng, sục sạo).
Câu 3: Chú ý những suy nghĩ của nhân vật An về tía nuôi, về Cò. (SGK Ngữ văn 7, tập 1 - trang 20)
Lời giải chi tiết:
Suy nghĩ của An:
- Tía nuôi: Rất quan tâm tới An (nghe tiếng thở của An là biết An mệt và cho An ngồi nghỉ).
- Cò: Khỏe mạnh dẻo dai (cặp chân như bộ giò nai và lội suốt ngày trong rừng)
Câu 4: Cò giảng giải cho An những gì? (SGK Ngữ văn 7, tập 1 - trang 20)
Lời giải chi tiết:
Cò giảng giải cho An về sự xuất hiện của ong mật và nơi ong mật làm tổ.
Câu 5: Vẻ đẹp phong phú, sống động của rừng. (SGK Ngữ văn 7, tập 1 - trang 21)
Lời giải chi tiết:
Vẻ đẹp phong phú và sống động của rừng được thể hiện ở sự đa dạng của các loài chim, âm thanh sống động của chim, ong và sự đa dạng của cảnh vật cây cối.
Câu 6: Nội dung câu chuyện của má nuôi An. (SGK Ngữ văn 7, tập 1 - trang 22)
Lời giải chi tiết:
- Nội dung câu chuyện của má nuôi An là:
- Chỗ tìm cách gác kèo với những kinh nghiệm như hướng gió, đường bay của ong, chỗ ấm, ít gió và ít người qua lại.
- Cách làm tổ ong.
- Thời gian đóng tổ.
Câu 7: Ngôn ngữ đối thoại của các nhân vật. (SGK Ngữ văn 7, tập 1 - trang 23)
Lời giải chi tiết:
Ngôn ngữ đối thoại của An và má: Nghe má kể thì An cũng nghĩ là làm gác kèo cho ong là dễ nhưng thực tế nhiều người đã có kinh nghiệm gác kèo mười năm vẫn về tay không vì định không đúng chỗ và đoán sai hướng gió.
Câu 8: Sự khác biệt trong cách “thuần hóa” ong rừng của người dân vùng U Minh. (SGK Ngữ văn 7, tập 1 - trang 22)
Lời giải chi tiết:
III. SAU KHI ĐỌC
Câu 1: Đoạn trích có những nhân vật nào? Em hãy chỉ ra mối quan hệ giữa các nhân vật đó. (SGK Ngữ văn 7, tập 1 - trang 24)
Lời giải chi tiết:
- Đoạn trích có 4 nhân vật đó là: An, Cò, tía nuôi và má nuôi.
- Mối quan hệ của các nhân vật: Cò là con đẻ của tía mà còn An là con nuôi được nhận nuôi.
Câu 2: Nêu cảm nhận về nhân vật tía nuôi của An. Cảm nhận của em dựa trên những chi tiết tiêu biểu nào? (SGK Ngữ văn 7, tập 1 - trang 24)
Lời giải chi tiết:
Tía nuôi của An là một người chăm chỉ làm lụng và trải qua biết bao sương gió của cuộc đời, điều đó đã cho ông những kinh nghiệm quý báu về công việc. Ông có những hành động rất dứt khoát, mạnh mẽ khi đang làm và phục vụ công việc của mình: “Tía nuôi tôi chỉ nghe tôi thở đằng sau lưng ông thôi mà biết chứ ông có quay lại nhìn tôi đâu”. Nhưng tía nuôi vẫn là một người sống tình cảm và ông đã cầm tay thằng An để hướng dẫn, chỉ cho nó thấy những điều hay của rừng già.
Câu 3: Cảnh sắc thiên nhiên rừng U Minh được nhà văn tái hiện qua cái nhìn của ai? Em hãy nhận xét khả năng quan sát và cảm nhận về thiên nhiên của nhân vật ấy. (SGK Ngữ văn 7, tập 1 - trang 24)
Lời giải chi tiết:
- Cảnh sắc thiên nhiên của rừng U Minh được tác giả tái hiện qua qua cái nhìn của An. An đã quan sát và cảm nhận được vẻ đẹp phong phú và đầy chất thơ của rừng U Minh. Buổi bình minh yên tĩnh, trong vắt, mát lành buổi trưa tràn đầy ánh nắng và ngây ngất hương thơm của hoa tràm, tiếng chim hót líu lo và hàng ngàn con chim vụt bay lên. Những loài cây và màu sắc của từng phiến lá, những loài côn trùng bé nhỏ, kì lạ; thế giới đầy bí ẩn của loài ong.
- Cậu bé An có khả năng quan sát tinh tế và có tâm hồn trong sáng biết cách phát hiện và cảm nhận vẻ đẹp của thiên nhiên.
Câu 4: Theo em, nhân vật Cò là một cậu bé sinh ra và lớn lên ở đâu? Điều gì khiến em khẳng định như vậy? (SGK Ngữ văn 7, tập 1 - trang 24)
Lời giải chi tiết:
Theo em, Cò là cậu bé được sinh ra và lớn lên ở đất rừng phương Nam, em khẳng định như vậy dựa vào chi tiết nhân vật “tôi” suy nghĩ về nhân vật Cò “Cặp chân của nó như bộ giò nai, lội suốt ngày trong rừng…”.
Câu 5: Nhân vật An đã được nhà văn miêu tả qua những chi tiết nào (ngoại hình, lời nói, hành động, suy nghĩ, cảm xúc, mối quan hệ với các nhân vật khác…)? Em hãy dựa vào một số chi tiết tiêu biểu để khái quát đặc điểm tính cách của nhân vật An. (SGK Ngữ văn 7, tập 1 - trang 24)
Lời giải chi tiết:
Nhân vật An được tác giả miêu tả qua những chi tiết như:
- Hành động: Chen vào giữa, gảy cái gùi bè và đảo mắt nhìn.
- Lời nói: Lễ phép với ba má và ôn hòa với thằng Cò.
- Suy nghĩ và cảm xúc: Nghe má kể vẫn chưa hình dung được về cách “ăn ong”, khi được trải nghiệm thực tế thì đã so sánh được sự khác biệt ở vùng U Minh với các vùng khác trên thế giới. Cảm thấy lạ lẫm vì không gian im lìm trong rừng, ngạc nhiên về vẻ đẹp của rừng U Minh với đa dạng loài chim và âm thanh, tự ái khi hỏi thằng Cò nhiều thứ.
- Mối quan hệ với các nhân vật: Xưng mày - tao với Cò, thể hiện quan hệ bình đẳng và xưng lễ phép với ba má nuôi.
⇒ Nhân vật An là một cậu bé hồn nhiên, ngoan ngoãn nhưng rất hiểu chuyện và ham học hỏi, có hiểu biết rộng.
Câu 6: Đọc đoạn trích, em có ấn tượng như thế nào về con người và rừng phương Nam? (SGK Ngữ văn 7, tập 1 - trang 24)
Lời giải chi tiết:
Thông qua đoạn trích em thấy con người và rừng phương Nam rất đẹp và đặc biệt. Con người nơi đây có vốn sống phong phú và có những nét sắc sảo, tự do,từng trải, vừa gần gũi, bình dị, hồn nhiên còn thiên nhiên đất rừng thì rất hùng vĩ, đó vừa là sự hoang sơ của các cây già và là sự nên thơ của sinh vật trong rừng.
IV. VIẾT KẾT NỐI VỚI ĐỌC
Đề bài: Viết đoạn văn (khoảng 5-7 câu) trình bày cảm nhận của em về một chi tiết thú vị trong đoạn trích Đi lấy mật. (SGK Ngữ văn 7, tập 1 - trang 24)
Lời giải chi tiết:
Đoạn trích “Đi lấy mật” có rất nhiều chi tiết thú vị nhưng hình ảnh cùng những khám phá của cậu bé An khi theo tía nuôi và Cò vào trong rừng để lại rất nhiều ấn tượng trong lòng người đọc. Hiện lên trên những cuộc trò chuyện là những bài học kinh nghiệm mà cậu bé An rút ra được, đó là những khung cảnh bình yên của ba người sau khoảng thời gian mệt mỏi. Họ cùng nhau ngồi ăn, cùng thưởng thức cảnh đẹp dưới một gốc cây tràm, bức tranh thiên nhiên có cả nhạc và họa như tô điểm thêm vẻ đẹp vốn có của rừng già. Nơi đây có những bóng cây nghiêng nghiêng, có những con gầm gừ và có cả những chú vẹt. Khung cảnh con người và thiên nhiên hiện lên thật hòa hợp và yên bình.
