[SOẠN BÀI] ĐIỆP NGỮ

I. ĐIỆP NGỮ VÀ TÁC DỤNG CỦA ĐIỆP NGỮ

Câu 1: Ở khổ thơ đầu và khổ thơ cuối bài Tiếng gà trưa có những từ ngữ nào được lặp đi lặp lại? (SGK Ngữ Văn 7 Tập 1- trang 152)

Lời giải chi tiết: 

Khổ thơ đầu và khổ thơ cuối bài thơ “Tiếng gà trưa” những từ được lặp lại là:

• Khổ thơ đầu: từ “nghe”
• Khổ thơ cuối: từ “vì”

Câu 2: Lặp đi lặp lại từ ngữ như thế có tác dụng gì? (SGK Ngữ Văn 7 Tập 1- trang 152)

Lời giải chi tiết: 

Việc lặp đi lặp lại như vậy có tác dụng nhấn mạnh ý được ý nói trong câu gây ấn tượng sâu sắc và giúp câu thơ thêm mạnh mẽ, có nhịp điệu.

II. CÁC DẠNG ĐIỆP NGỮ

So sánh điệp ngữ trong khổ thơ đầu bài Tiếng gà trưa với điệp ngữ trong hai đoạn thơ dưới đây, tìm đặc điểm của mỗi dạng.

a) Anh đã tìm em, rất lâu, rất lâu

Cô gái ở Thạch Kim Thạch Nhọn

Khăn xanh, khăn xanh phơi đầy lán sớm

Sách giấy mở tung trắng cả rừng chiều

[…]

Chuyện kể từ nỗi nhớ sâu xa

Thương em, thương em, thương em biết mấy

(Phạm Tiến Duật)

b) Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy

Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu

Ngàn dâu xanh ngắt một màu

Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai?

(Đoàn Thị Điểm)

Lời giải chi tiết: 

Điệp ngữ có rất nhiều dạng khác nhau như: điệp ngữ cách quãng, điệp ngữ nối tiếp hay điệp ngữ chuyển tiếp (điệp ngữ vòng).

a. Là dạng điệp nối tiếp, nối tiếp cụm từ “thương em”.

b. Là dạng điệp vòng tròn (từ “ngàn dâu”, “thấy”)

III. LUYỆN TẬP

Câu 1: Tìm điệp ngữ trong đoạn trích dưới đây và cho biết tác giả muốn nhấn mạnh điều gì? (SGK Ngữ Văn 7 Tập 1- trang 153)

Lời giải chi tiết:

a) Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn tám mươi năm nay. Một dân tộc đã gan góc đứng về phe Đồng minh chống Phát xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do! Dân tộc đó phải được độc lập!

(Hồ Chí Minh)

b) Người ta đi cấy lấy công,

Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề.

Trông trời, trông đất, trông mây,

Trông mưa, trông gió, trông ngày, trông đêm.

Trông cho chân cứng đá mềm.

Trời êm, biển lặng mới yên tấm lòng.

(Ca dao)

Lời giải chi tiết: 

a) Điệp ngữ trong đoạn trích trên là: 

• Một dân tộc đã gan góc, dân tộc đó phải được: nhằm nhấn mạnh dân tộc ta xứng đáng với độc lập tự do.

b) Điệp ngữ trong đoạn trích trên là:

• Đi cấy: nhấn mạnh công việc làm của mình.
• Trông: nhấn mạnh nỗi lo cùng sự vất vả cực lòng của người lao  động.

Câu 2: Tìm điệp ngữ trong đoạn văn sau và nói rõ đấy là những dạng điệp ngữ gì? (SGK Ngữ Văn 7 Tập 1- trang 153)

Vậy mà giờ đây, anh em tôi sắp phải xa nhau. Có thể sẽ xa nhau mãi mãi. Lạy trời đây chỉ là một giấc mơ. Một giấc mơ thôi.

(Khánh Hoài)

Lời giải chi tiết:

Điệp ngữ trong đoạn văn trên là:

• Xa nhau: đây là điệp ngữ cách quãng.
• Một giấc mơ: đây là điệp ngữ nối tiếp.

Câu 3 (SGK Ngữ Văn 7 Tập 1- trang 153): 

a. Theo em, trong đoạn văn sau đây, việc lặp đi lặp lại một số từ ngữ có tác dụng biểu cảm không?

Phía sau nhà em có trồng một mảnh vườn. Mảnh vườn ở phía sau nhà em, em trồng rất nhiều loài hoa. Em trồng hoa cúc. Em trồng hoa thược dược. Em trồng hoa đồng tiền. Em trồng hoa hồng. Em trồng cả hoa lay ơn nữa. Ngày Phụ nữ quốc tế, em hái hoa sau vườn nhà em tặng mẹ em. Em hái hoa tặng chị em…

b. Em hãy chữa lại đoạn văn

Lời giải chi tiết:

a. Trong đoạn văn trên việc lặp lại một số từ ngữ là không cần thiết, nó làm câu văn trở nên rườm rà và không có giá trị biểu cảm nào.

b. Đoạn văn có thể sửa lại như sau:

Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Mảnh vườn ấy được em trồng rất nhiều hoa: nào cúc, thược dược, đồng tiền, hồng và cả lay ơn. Vào ngày quốc tế phụ nữ, em hái hoa sau vườn nhà tặng mẹ em và chị em.

Câu 4: Hãy viết một đoạn văn ngắn có sử dụng điệp ngữ. (SGK Ngữ Văn 7 Tập 1- trang 153)

Lời giải chi tiết:

Hôm nay là ngày rằm, mặt trăng rất to và tròn. Em cùng ông nội cùng kê ghê ra sân và ngồi ngắm trăng. Mặt trăng lơ lửng trên không trung vừa to lại tròn vành vạnh tỏa ra ánh sáng màu vàng tươi mát. Những đám mây mỏng nhẹ lướt qua như tấm gương là nó càng kiêu sa diễm lệ. Ánh trăng xuyên qua cành cây kẽ lá làm con đường như in hết phong cảnh thiên nhiên. Em yêu đêm trăng. Em yêu cả quê hương biết bao.