IBAITAP: Một văn bản muốn thật hay thật tốt thì điều cần thiết nhất có lẽ là tính mạch lạc. Hãy cùng ibatap đến với bài học” Mạch lạc trong văn bản” để hiểu rõ như thế nào là mạch lạc và sử dụng nó cho thật tốt nhé.
I. MẠCH LẠC VÀ NHỮNG YÊU CẦU VỀ MẠCH LẠC TRONG VĂN BẢN
1. Mạch lạc trong văn bản
a. Mạch lạc trong văn bản có những tính chất gì?
b. Trong văn bản, mạch lạc là sự tiếp nối của các câu, các ý theo một trình tự hợp lí. Em có tán thành ý kiến đó không? Vì sao?
Lời giải chi tiết:
a. Mạch lạc trong văn bản có nghĩa là: trôi chảy đi qua các phần, các đoạn trong văn bản liên tục, không bị đứt đoạn.
b. Em tán thành với ý kiến “Trong văn bản, mạch lạc là sự tiếp nối của các câu, các ý theo trình tự hợp lí” vì nó xoay quanh chung một ý nghĩ.
2. Các điều kiện để một văn bản có tính mạch lạc
a. Hãy cho biết toàn bộ sự việc trong văn bản xoay quanh sự việc chính nào. Sự chia tay và những con búp bê đóng vai trò gì trong truyện? Hai anh em Thành và Thủy có vai trò gì trong truyện?
b. Theo em, đó có phải chủ đề liên kết các sự việc nêu trên thành một thể thống nhất không? Đó có thể xem là mạch lạc của văn bản không?
c. Những mối liên hệ giữa các đoạn ấy có tự nhiên, hợp lý không?
Lời giải chi tiết:
a.
- Toàn bộ sự việc trong văn bản “Cuộc chia tay của những con búp bê” kể về sự chia tay cua hai anh em Thành và Thủy.
- Sự chia tay và những con búp bê đóng vai trò là sự việc chính trong truyện.
- Hai anh em Thành và Thủy có vai trò là nhân vật chính của truyện.
b.
- Theo em hai anh em Thành Thủy phải chia tay những những con búp bê không chia tay thể hiện tình cảm mãi gắn bó không gì có thể chia cắt được. Đó chính là mạch lạc trong văn bản.
c. Những mối liên hệ giữa các đoạn rất tự nhiên và hợp lý.
II. LUYỆN TẬP
Câu 1: Hãy tìm hiểu tính mạch lạc của: (SGK Ngữ Văn 7 Tập 1- trang 32)
a) Văn bản Mẹ tôi. (Ét-môn-đô đơ A-mi-xi)
Lời giải chi tiết:
Chủ đề của văn bản này là sự ca ngợi lòng yêu thương và sự hi sinh của mẹ đối với con.
Nội dung chính của bức thư gồm các phần như sau:
- Đầu tiên là lý do vì sao bố viết thư cho nhân vật tôi
- Tiếp đến là nỗi buồn của bố khi biết thái độ của nhân vật tôi, người bố kể về sự hy sinh chăm sóc của mẹ.
- Giả định ngày không còn mẹ thì sự hối hận nào cũng vô ích, thái độ nghiêm khắc yêu cầu nhân vật tôi xin lỗi mẹ và sửa chữa sai làm của mình.
⟹ Tất cả các phần trong văn bản đều tập trung thể hiện chủ đề chính đó là: Lòng yêu thương của người mẹ đối với con cái.
Văn bản rất mạch lạc vì trình từ các phần xoay quanh được ý chủ đạo một cách liên tục.
b. Một trong 2 văn bản sau:
(1)
LÃO NÔNG VÀ CÁC CON
Hãy lao động cần cù gắng sức,
Ấy chân lưng sung túc nhất đời.
Phú nông gần đất xa trời
Họp riêng con lại, nói lời thiết tha
Rằng: “Ruộng đất ông cha để lại
Các con đừng khờ dại bán đi.
Kho vàng chôn dưới đất kia,
Cha không biết chỗ. Kiên trì gắng công
Tìm khắc thấy: cuối cùng sẽ thắng.
Xốc ruộng lên tháng tám sau mùa,
Tay cày, tay cuốc, tay bừa,
Xới qua xới lại, chẳng chừa chỗ không.”
Bố chết. Các con cùng gắng gổ
Lật tung đồng đây đó khắp nơi,
Kĩ càng công việc xong xuôi,
Cuối năm lúa tốt bời bời bội thu.
Vàng với bạc giấu mô chẳng thấy,
Rõ ràng ông bố ấy khôn ngoan,
Trước khi từ giã trần gian
Lấy câu “lao động là vàng” dạy con.
(La Phông-ten, Ngụ ngôn chọn lọc, Tú Mỡ dịch)
(2)
Mùa đông, giữa ngày mùa, làng quê toàn màu vàng – những màu vàng rất khác nhau. Có lẽ bắt đầu từ những đêm sương sa thì bóng tối đã hơi cứng và sáng ngày ra trông thấy màu trời có vàng hơn mọi khi. Lúa chín dưới đồng vàng xuộm lại. Nắng nhạt ngả màu vàng hoe. Trong vườn, lắc lư những chùm quả xoan vàng lịm, không trông thấy cuống, như những chuỗi tràng hạt bồ đề treo lơ lửng. Từng chiếc lá mít vàng sẫm. Tàu đu đủ, chiếc lá sắn héo lại mở năm cánh vàng tươi. Buồng chuối quả chín vàng đốm. Nắng vườn chuối đường có gió lẫn với lá vàng, như những vạt áo nắng, đuôi áo nắng, vẫy vẫy. Bụi mía vàng, từng đốt ngầu phấn trắng. Dưới sân, rơm và thóc vàng giòn. Quanh đó, con gà, con chó cũng vàng mượt. Mái nhà phủ một màu rơm vàng mới. Tất cả đượm một màu trù phú, đầm ấm lạ lùng. Không có cảm giác héo tàn, hanh hao lúc sắp bước vào mùa đông.
Lời giải chi tiết:
Văn bản (1)
- Chủ đề chính của văn bản đầu tiên là ca ngợi lao động.
- Bố cục văn bản sẽ chia làm 3 phần:
- Mở bài (hai câu đầu): Khuyên con người nên cần cù lao động.
- Thân bài (mười bốn dòng giữa): Lão nông để lại kho tàng cho các con.
- Kết bài (bốn dòng cuối): Lời khuyên con lao động rất khôn ngoan của ông bố.
Văn bản (2)
- Chủ đề chính của đoạn văn (2) là: Màu vàng của đồng quê.
- Câu đầu tiên là giới thiệu về thời điểm (mùa đông, giữa ngày mùa) và địa điểm (làng quê) khi mùa vàng xuất hiện. Tiếp theo là tả màu vàng qua các sự vật cụ thể. Hai câu cuối tác giả nêu lên cảm xúc về màu vàng của làng quê.
⟹ Cả hai văn bản trên, chủ đề chính đã được thể hiện xuyên suốt, nhất quán qua các phần một cách rõ ràng và hợp lý. Vì vậy cả hai văn bản đều rất mạch lạc và hấp dẫn.
Câu 2: Trong truyện Cuộc chia tay của những con búp bê, tác giả không thuật lại tỉ mỉ nguyên nhân dẫn đến sự chia tay của hai người lớn. Theo em như vậy có làm cho tác phẩm thiếu mạch lạc không? (SGK Ngữ Văn 7 Tập 1- trang 34)
Lời giải chi tiết:
Trong truyện Cuộc chia tay của những con búp bê, tác giả không thuật lại tỉ mỉ nguyên nhân dẫn đến sự chia tay của hai người lớn, theo em như vậy không hề làm mất tính mạch lạc của câu chuyện mà nó còn làm nổi bật lên được ý nghĩ mà tác giả muốn truyền đạt đó là : “Người lớn có trách nhiệm bảo vệ hạnh phúc gia đình, đừng để sự tan vỡ làm ảnh hưởng đến con trẻ và bắt chúng phải chia ly”
