[SOẠN BÀI] ÔN TẬP VỀ LUẬN ĐIỂM

I. KHÁI NIỆM LUẬN ĐIỂM

Câu 1: Xem lại Ngữ văn 7, tập 2 và cho biết: Luận điểm là gì? Lựa chọn câu trả lời đúng trong các câu sau: (SGK Ngữ văn 8 tập 2- trang 73)

a) Luận điểm là vấn đề được đưa ra giải quyết trong bài văn nghị luận.

b) Luận điểm là một phần của vấn đề được đưa ra giải quyết trong bài văn nghị luận.

c) Luận điểm là những tư tưởng, quan điểm, chủ trương cơ bản mà người viết (nói) nêu ra trong bài văn nghị luận.

Lời giải chi tiết: 

Đáp án đúng là: C

Câu 2: (SGK Ngữ văn 8 tập 2- trang 73)

a) Bài Tinh thần yêu nước của nhân dân ta của Chủ tịch Hồ Chí Minh (Ngữ văn 7, tập hai, tr.24 - 25) có những luận điểm nào? Chú ý phân biệt luận điểm xuất phát dùng làm cơ sở và luận điểm chính dùng làm kết luận của bài.

b) Một bạn cho rằng bài Chiếu dời đô của Lí Công Uẩn gồm hai luận điểm:

- Luận điểm 1: Lí do cần phải dời đô.

- Luận điểm 2: Lí do có thể coi thành Đại La là kinh đô bậc nhất của đé vương muôn đời.

Xác định luận điểm như vậy có đúng không? Vì sao?

Lời giải chi tiết: 

a. Trong bài Tinh thần yêu nước của nhân dân ta có những luận điểm sau:

• Khẳng định tinh thần yêu nước của nhân dân ta nồng nàn và mạnh mẽ.
• Tự hào về truyền thống yêu nước cùng tinh thần đấu tranh chống giặc ngoại xâm từ thời xa xưa.
• Những biểu hiện về tinh thần yêu nước thời hiện tại (chống Pháp).
• Nhiệm vụ là làm cho tinh thần yêu nước trở thành hành động.

b. Xác định hai luận điểm như vậy là đúng vì đây là hai câu trả lời cho luận đề “cần phải dời đô đến Đại La”, một câu là căn cứ vào lịch sử còn một câu là căn cứ vào thực tế thành Đại La.

II. MỐI QUAN HỆ GIỮA LUẬN ĐIỂM VỚI VẤN ĐỀ CẦN GIẢI QUYẾT TRONG BÀI VĂN NGHỊ LUẬN

Câu 1: (SGK Ngữ văn 8 tập 2- trang 74)

a) Vấn đề được đặt ra trong bài Tinh thần yêu nước của nhân dân ta là gì? Có thể làm sáng tỏ vấn đề đó được không, nếu trong bài văn, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ đưa ra luận điểm: "Đồng bào ta ngày nay có lòng yêu nước nồng nàn"?

b) Trong Chiếu dời đô, nếu Lý Công Uẩn chỉ đưa ra luận điểm: "Các triều đại trước đây đã nhiều lần thay đổi kinh đô" thì mục đích của nhà vua khi ban chiếu có thể đạt được không? Vì sao? 

Lời giải chi tiết:

a. Vấn đề được đặt ra trong “Tinh thần yêu nước của nhân dân ta” là tinh thần yêu nước của nhân dân ta, nếu trong bài tác giả chỉ đưa ra luận điểm “Đồng bào ta ngày nay có lòng yêu nước nồng nàn” thì chưa đủ để có thể làm sáng tỏ vấn đề. 

b. Nếu Lý Công Uẩn chỉ đưa ra luận điểm là “Các triều đại trước đây đã nhiều lần thay đổi kinh đô” thì mục đích khi ban “Chiếu dời đô” có thể không đạt được vì nó chưa đủ làm sáng tỏ vấn đề. 

Câu 2: Từ sự tìm hiểu trên, em rút ra được những kết luận gì về mối quan hệ giữa luận điểm với vấn đề cần giải quyết trong bài văn nghị luận. (SGK Ngữ văn 8 tập 2- trang 74)

Lời giải chi tiết:

Luận điểm và các vấn đề cần giải quyết trong bài văn nghị luận cần có mối quan hệ chặt chẽ, luận điểm phải xác thực, phù hợp với yêu cầu của bài đồng thời phải đủ để làm sáng tỏ toàn bộ luận đề.

III. MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC LUẬN ĐIỂM TRONG BÀI VĂN NGHỊ LUẬN

Câu 1: Để viết bài tập làm văn theo đề bài: "Hãy trình bày rõ vì sao chúng ta cần phải đổi mới phương pháp học tập", em sẽ chọn hệ thống luận điểm nào trong hai hệ thống sau: (SGK Ngữ văn 8 tập 2- trang 74)

Lời giải chi tiết: 

Em sẽ chọn hệ thống luận điểm thứ 1 vì luận điểm có tính đúng đắn, các luận điểm rành mạch, rõ ràng không bị trùng lặp tối nghĩa và chúng được sắp xếp theo trình tự hợp lý.

Câu 2: Từ sự tìm hiểu trên, em rút ra được kết luận gì về luận điểm và mối quan hệ giữa các luận điểm trong bài văn nghị luận? (SGK Ngữ văn 8 tập 2- trang 74)

Lời giải chi tiết: 

Các luận điểm trong bài văn nghị luận cần phải liên kết chặt chẽ với nhau nhưng cần phải rành mạch không trùng lặp và luận điểm nêu trước phải chuẩn bị cơ sở cho luận điểm nêu sau để có thể dẫn tới kết luận.

IV. LUYỆN TẬP

Câu 1: Đoạn văn sau đây nêu lên luận điểm "Nguyễn Trãi là người anh hùng dân tộc" hay luận điểm "Nguyễn Trãi như một ông tiên ở trong tòa ngọc"? Hãy giải thích sự lựa chọn của em. (SGK Ngữ văn 8 tập 2- trang 75)

Nguyễn Mộng Tuân, một người bạn của Nguyễn Trãi, đã ca ngợi Nguyễn Trãi như sau: “Gió thanh hây hẩy gác vàng, người như một ông tiên ở trong tòa ngọc, cái tài làm hay, làm đẹp cho nước, từ xưa chưa có bao giờ…”. Nguyễn Trãi không phải là một ông tiên. Nguyễn Trãi là người chân đạp đất Việt Nam, đầu đội trời Việt Nam, tâm hồn lộng gió của thời đại lúc bấy giờ, thông cảm sâu xa với nỗi lòng dân lúc bấy giờ, suốt đời tận tụy cho một lí tưởng cao quý. Nguyễn Trãi là khí phách của dân tộc, là tinh hoa của dân tộc. Sự nghiệp và tác phẩm của Nguyễn Trãi là một bài ca yêu nước và tự hào dân tộc. Nguyễn Trãi rất xứng đáng với lòng khâm phục và quý trọng của chúng ta. Ca ngợi người anh hùng dân tộc, chúng ta đã rửa mối “hận nghìn năm” của Nguyễn Trãi!

(Phạm Văn Đồng, Nguyễn Trãi, người anh hùng của dân tộc)

Lời giải chi tiết: 

- Cả hai luận điểm trên đều không phải mà là: "Nguyễn Trãi là tinh hoa của đất nước, dân tộc và thời đại lúc bấy giờ".

- Trong đoạn văn sau nêu lên luận điểm "Nguyễn Trãi là người anh hùng dân tộc" vì nó là luận điểm chính trong bài nằm ở câu mở đầu.

- Các luận điểm làm cơ sở là:

• Nguyễn Trãi không phải ông tiên mà ông là người Việt Nam, người tận tụy cho tâm hồn cao quý và thấu hiểu nỗi lòng của người dân.
• Nguyễn Trãi là khí phách của dân tộc và cũng là tinh hoa của dân tộc.
• Nguyễn Trãi xứng đáng với lòng khâm phục và sự quý trọng của chúng ta.

Câu 2: Nếu phải viết một bài tập làm văn để giải thích vì sao có thể nói rằng giáo dục là chìa khóa của tương lai thì: (SGK Ngữ văn 8 tập 2- trang 75)

a) Em sẽ lựa chọn các luận điểm nào trong số các luận điểm dưới đây:

- Giáo dục có tác dụng điều chỉnh độ gia tăng dân số.

- Giáo dục tạo cơ sở cho sự tăng trưởng kinh tế.

- Giáo dục giải phóng con người, giúp con người thoát khỏi sự áp bức và sự lệ thuộc vào quyền lực của người khác để đạt được sự phát triển chính trị và tiến bộ xã hội.

- Giáo dục đào tạo thế hệ người sẽ xây dựng xã hội tương lai.

- Nước ta là một nước văn hiến có truyền thống giáo dục lâu đời.

- Giáo dục góp phần bảo vệ môi trường sống.

- Trẻ em hôm nay là thế giới ngày mai.

b) Em sẽ sắp xếp các luận điểm đã lựa chọn (và đã sửa lại, nếu cần) theo trình tự nào? Vì sao?

Lời giải chi tiết: 

a. Các luận điểm được chọn phải giải quyết được vấn đề “Giáo dục là chìa khóa của tương lai” những luận điểm không liên quan tới vấn đề  của “tương lai” thì cần loại bỏ đồng thời những luận điểm chưa làm rõ vấn đề “chìa khóa của tương lai” cũng cần

b. Trình tự sắp xếp các luận điểm được chọn và sửa là:

• Giáo dục là yếu tố để quyết định đến việc điều chỉnh tốc độ gia tăng dân số và thông qua đó, quyết định môi trường sống cùng mức sống trong tương lai.
• Giáo dục trang bị cho con người kiến thức, nhân cách, trí tuệ và tâm hồn trẻ em hôm nay, những người sẽ làm nên thế giới ngày mai.
• Do vậy, giáo dục chính là chìa khóa cho sự tăng trưởng kinh tế trong tương lai.
• Cũng vì vậy mà giáo dục là chìa khóa cho sự phát triển chính trị và cho cả tiến bộ của xã hội sau này.