Câu 1: Tìm thêm những từ Hán Việt để điền vào bảng sau và giải thích ý nghĩa của chúng. (SGK Ngữ văn lớp 8 Tập 1 - trang 66)
Lời giải chi tiết:
Câu 2: Đặt ba câu với ba từ Hán Việt tìm được ở bài tập 1. (SGK Ngữ văn lớp 8 Tập 1 - trang 67)
Lời giải chi tiết:
1. Đất nước ta đã trải qua giai đoạn trường kì kháng chiến.
2. Món bánh đúc bà Hà là đặc sản gia truyền hàng trăm năm.
3. Những người lính đều sẵn sàng chinh chiến.
Câu 3: Giải thích nghĩa của từ Hán Việt được in đậm trong các câu sau. (SGK Ngữ văn lớp 8 Tập 1 - trang 67)
a. Bức tranh thu từ những gì vô hình (hương, giỏ), từ ngõ hẹp (ngõ) chuyển sang những nét hữu hình, cụ thể (sông, chim, mây) với một không gian vừa dài rộng, vừa cao vời.
(Vũ Nho, Thiên nhiên và hồn người lúc sang thu)
b. Nhưng có điều khi sang thu, khi nửa đời nhìn lại thì người ta một mặt sâu sắc thêm, chín chắn thêm, thâm trầm, điềm đạm thêm, mặt khác người ta phải khẩn trương thêm, gấp gáp thêm.
(Vũ Nho, Thiên nhiên và hồn người lúc sang thu)
c. Tài nguyên rừng đang bị thu hẹp từng ngày, diện tích rừng tự nhiên che phủ giảm dần do khai thác trái phép, đất rừng bị chuyển qua đất nông, công nghiệp, các loài sinh vật quý hiếm thì đứng trước nguy cơ tuyệt chủng.
(Phan Anh Hải, Hiện trạng tài nguyên thiên nhiên ở Việt Nam và thế giới)
d. Đối với đồng bào tôi, mỗi tấc đất là thiêng liêng, mỗi lá thông óng ảnh, mỗi hạt sương long lanh trong những cánh rừng rậm rạp, mỗi bãi đất hoang và tiếng thì thầm của côn trùng là những điều thiêng liêng trong kí ức và kinh nghiệm của đồng bào tôi.
(Xi-át-tô, Bức thư của thủ lĩnh da đỏ)
Lời giải chi tiết:
Câu 4: Trong đoạn văn sau, nếu thay từ “hoang dã” bằng từ “mông muội” thì ý nghĩa của đoạn văn có thay đổi không? Vì sao? (SGK Ngữ văn lớp 8 Tập 1 - trang 67)
Tôi là kẻ hoang dã, tôi không hiểu bất cứ một cách sống nào khác. Tôi đã chứng kiến cả ngàn con trâu rừng bị chết dần, chết mòn trên những cánh đồng trơ trọi vì bị người da trắng bắn mỗi khi có đoàn tàu chạy qua. Tôi là kẻ hoang dã, tôi không hiểu nổi tại sao một con ngựa sắt nhả khói lại quan trọng hơn nhiều con trâu rừng mà chúng tôi chỉ giết để duy trì cuộc sống.
(Xi-át-tô, Bức thư của thủ lĩnh da đỏ)
Lời giải chi tiết:
Nếu thay từ “hoang dã” bằng từ “mông muội” thì ý nghĩa của đoạn văn sẽ bị thay đổi. Vì “mông muội” có nghĩa là tối tăm, mù mịt và ngu dại, nếu sử dụng từ này người viết sẽ tự cho mình là kẻ không có hiểu biết, đồng thời khiến cảm xúc đoạn văn đi xuống theo chiều tiêu cực.
Câu 5: Phân biệt ý nghĩa của các cặp từ sau và cho ví dụ minh hoạ. (SGK Ngữ văn lớp 8 Tập 1 - trang 67)
a. Vô tư/ vô ý thức
b. Chinh phu/ chinh phụ
Lời giải chi tiết:
a. Vô tư: sống hồn nhiên, không lo ngại → Học sinh là lứa tuổi vô tư, hạnh phúc nhất của con người.
Vô ý thức: Thái độ sống không đúng, gây ảnh hưởng đến bản thân và mọi người. → Mặc dù là ở trong chùa nhưng vẫn có người vô ý thức xả rác bừa bãi.
b. Chinh phu: Người đàn ông thời phong kiến đi đánh trận nơi xa → Kẻ chinh phu ở trong lòng người chinh phụ là một hình ảnh không thể phai mờ.
Chinh phụ: Người vợ có chồng đi đánh trận. → Hình ảnh người chinh phụ đau đáu chờ chồng đi chinh chiến trở về là một hình hết sức xúc động.
