[SOẠN BÀI] THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT TRANG 41

Câu 1: Nêu công dụng của dấu chấm lửng được sử dụng trong mỗi câu văn, đoạn văn dưới đây: (SGK Ngữ văn 7 tập 1 - trang 41)

a. Gấu đến gần dí mõm vào tai người này ngửi, ngửi mãi,...

(Ê-dốp, Hai người bạn đồng hành và con gấu)

b. Tối, cái Bảng giải chiếu manh giữa sân. Cả nhà ngồi ăn cơm trong hương lúa đầu mùa từ đồng Chõ thoảng về; trong tiếng sáo diều vao vút của chú Chàng; trong dàn nhạc ve; trong tiếng chó thủng thẳng sủa giăng;...

(Duy Khán, Tuổi thơ im lặng)

c. Bác Tai gật đầu lia lịa:

- Phải, phải… Bác sẽ đi với các cháu!

(Chân, Tay, Tai, Mắt, Miệng)

d. Những con chim mẹ bay chao chát theo anh Thả về tận nhà, gào thét mãi…

(Duy Khán, Tuổi thơ im lặng)

đ. Ò…ó…o…

Phải thuyền quan trạng rước cô tôi về.

(Sọ Dừa)

e. Tôi quắc mắt:

- Sợ gì? Mày bảo tao sợ cái gì? Mày bảo tao còn biết sợ ai hơn tao nữa?

- Thưa anh, thế thì… hừ hừ… em xin sợ. Mời anh cứ đùa một mình thôi.

(Tô Hoài, Dế mèn phiêu lưu kí)

Lời giải chi tiết:

Dấu chấm lửng trong mỗi câu văn trên có tác dụng: 

  • a. Thể hiện còn nhiều sự vật và hiện tượng tương tự chưa được liệt kê hết.
  • b. Thể hiện còn nhiều sự vật và hiện tượng chưa liệt kê hết. 
  • c. Thể hiện chỗ lời nói bỏ dở, ngập ngừng và ngắt quãng. 
  • d. Thể hiện còn nhiều sự vật và hiện tượng tương tự chưa được liệt kê hết.
  • đ. Thể hiện sự kéo dài của âm thanh gà gáy.
  • e. Thể hiện chỗ lời nói bỏ dở, ngập ngừng và ngắt quãng.

Câu 2: Nêu công dụng của dấu chấm lửng trong hai đoạn thơ sau:(SGK Ngữ văn 7 tập 1 - trang 41)

a. Xin bệ hạ hãy nguôi cơn giận

Xét lại cho tường tận kẻo mà…

(La Phông-ten, Chó soi và chiên con)

b. Chính mày khuấy nước, ai quên đâu là

Mày còn nói xấu ta năm ngoái…

(La Phông-ten, Chó sói và chiên con)

Lời giải chi tiết:

a. Dấu chấm lửng có tác dụng thể hiện lời nói bỏ dở và ngập ngừng của Chiên con khi bị chó sói bắt nạt.

b. Dấu chấm lửng có tác dụng thể hiện còn nhiều sự vật và hiện tượng tương tự chưa liệt kê hết.

Câu 3: Hãy chỉ ra điểm tương đồng và khác biệt giữa hai cách diễn đạt trong các trường hợp a₁ và a₂; b₁ và b₂ dưới đây. Em thích cách diễn đạt a₁, b₁ hay a₂, b₂ ? Vì sao? (SGK Ngữ văn 7 tập 1 - trang 42)

a₁. Ếch cứ tưởng bầu trời trên đầu chỉ bé bằng chiếc vung và nó thì oai như một vị chúa tể

a₂. Ếch cứ tưởng bầu trời trên đầu chỉ bé bằng chiếc vung và nó thì oai như… một vị chúa tể

b₁. Nhưng bầu trời vẫn là bầu trời

b₂. Nhưng bầu trời vẫn là… bầu trời

(Ếch ngồi đáy giếng)

Lời giải chi tiết:

Cách diễn đạt có dấu chấm lửng khiến câu văn dài ra và có chiều suy tư hơn. Cá nhân em thích cách diễn đạt a2, b2 vì nó giàu cảm xúc. 

Câu 4: Chỉ ra công dụng của việc sử dụng dấu chấm lửng trong các đoạn văn sau: (SGK Ngữ văn 7 tập 1 - trang 42)

a. Cùng họ với diều hâu là quạ: quạ đen, quạ khoang. Lia lia láu láu như quạ dòm chuồng lợn. Không bắt được gà con, không ăn trộm được trứng, nó vào chuồng lợn [...]. Qụa vừa bay lên, chèo bẻo vây tứ phía, đánh. Có con quạ chết đến rũ xương…

(Duy Khán, Tuổi thơ im lặng)

b. Mùa đông, tôi không ra đường chơi được thì ở nhà đọc truyện Tàu cho cả nhà trong [...], nhà ngoài [...] nghe; hết một cuốn thì cầm hai xu chạy vù lại hiệu Cát Thành đầu phố hàng Gai đổi cuốn khác.

(Nguyễn Hiến Lê, Hồi kí Nguyễn Hiến Lê)

Lời giải chi tiết:

a. Dấu chấm lửng thứ nhất có tác dụng biểu thị lời trích dẫn đã bị lược bớt còn dấu chấm lửng thứ hai thể hiện chỗ lời nói bị bỏ dở.

b. Cả hai dấu chấm lửng trên đều có tác dụng biểu thị lời trích dẫn bị lược bớt.

Câu 5: Cách sử dụng dấu chấm lửng trong các đoạn trích dưới đây có gì giống và khác với cách sử dụng loại dấu câu này ở trường hợp a và b, bài tập 4? (SGK Ngữ văn 7 tập 1 - trang 42)

a. Thế là tôi lại lặp trò chơi cho đến khi chú phải thốt lên:

- Thật không thể tin nổi, cháu có con mắt thần!

[...]

  Thằng Tý hay đem cho bố tôi những trái ổi. Nó trèo cây giỏi lắm, nhà nó có một vườn ổi. Những trái ổi to được nó lựa để dành cho bố đề có bịch ni-lông bọc lại đàng hoàng. Những trái ổi như thế bao giờ cũng vừa to vừa mềm, cắn vào rất đã. Bố tôi ít khi nào ăn ổi, nhưng vì nó, bố ăn,

(Nguyễn Ngọc Thuần, Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ)

b. Con gà mái cứ vào tầm này là nó đẻ xong, Nó bay khỏi ổ, chạy xuống đất tác ầm lên, cả xóm nghe tiếng: “Vừa đau vừa rát”. Con gà sống đứng ngơ ngác một lúc, rồi mổ mồi dỗ gà mái. Nó vừa mổ mồi nó vừa “cực… cực” ra vẻ thương gà mái. Hai con vịt bầu thì phớt lờ, vừa đủng đỉnh mang cái thân nặng nề, vừa toáng lên: “mặc… mặc”, rồi chúng nhảy xuống vũng bùn bên vại nước, vầy đục ngầu lên, không thấy mồi, chúng húc tung cả bãi húng dũi.

[...]

Anh em chúng tôi rủ nhau đi tắm ở suối sau nhà. Qua mấy vườn sắn xanh biếc là đến gần suối. Tiếng nước chảy ào ào.

(Duy Khán, Tuổi thơ im lặng)

Lời giải chi tiết:

a. Dấu chấm lửng thể hiện lời trích dẫn đã bị lược bớt.

b. Dấu chấm lửng đầu tiên dùng để mô phỏng âm thanh kéo dài và ngắt quãng của con gà trống còn dấu chấm lửng thứ hai có tác dụng mô phỏng âm thanh kéo dài và ngắt quãng của vịt. Dấu chấm lửng cuối cùng thể hiện rằng lời trích đã bị lược bớt.

- So sánh: