IBAITAP: Thế nào là từ hán việt? Nó được dùng như thế nào? Hãy cùng ibaitap tìm hiểu về từ hán việt thông qua bài học “Từ hán việt (tiếp theo)” hôm nay nhé.
I. SỬ DỤNG TỪ HÁN VIỆT
1. Sử dụng từ Hán Việt để tạo sắc thái biểu cảm
a. Tại sao các câu văn dưới đây dùng các từ Hán Việt mà không dùng các từ thuần Việt có nghĩa tương tự.
- “Phụ nữ” Việt Nam anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang. (đàn bà)
- Cụ là nhà cách mạng lão thành. Sau khi cụ “từ trần”, nhân dân địa phương đã “mai táng” cụ trên một ngọn đồi. (chết, chôn)
- Bác sĩ đang khám “tử thi”. (xác chết)
b. Các từ Hán Việt tạo sắc thái gì cho đoạn trích dưới đây.
Yết Kiêu đến “kinh đô” Thăng Long, “yết kiến” vua Trần Nhân Tông.
Nhà vua: “Trẫm” cho nhà ngươi một loại binh khí.
Yết Kiêu: Tâu “bệ hạ, thần” chỉ xin một chiếc dùi sắt.
Nhà vua: Để làm gì?
Yết Kiêu: Để dùi thủng chiến thuyền của giặc, vì “thần” có thể lặn hàng giờ dưới nước.
(Theo Chuyện hay sử cũ)
Lời giải chi tiết:
a. Các câu văn dưới dùng các từ Hán Việt mà không dùng các từ thuần Việt có ý nghĩa tương tự vì các từ Hán Việt có sắc thái trang trọng thể hiện thái độ tôn kính tránh gây cảm giác ghê sợ.
b. Các từ Hán Việt trong đoạn trích tạo khí cảnh cổ xưa phù hợp với hoàn cảnh.
2. Không nên lạm dụng từ Hán Việt
Theo em, trong mỗi cặp câu dưới đây, câu nào có cách diễn đạt hay hơn. Vì sao?
a) - Kì thi này con đạt loại giỏi. Con “đề nghị” mẹ thưởng cho con một phần thưởng xứng đáng!
- Kì thi này con đạt loại giỏi, mẹ thưởng cho con một phần thưởng xứng đáng nhé.
b) - Ngoài sân, “nhi đồng” đang vui đùa.
- Ngoài sân, trẻ em đang đùa vui.
Lời giải chi tiết:
Trong các cặp câu trên, câu không dùng từ hán việt (câu 2) hay hơn vì việc sử dụng từ Hán Việt trong câu (câu 1) làm cho lời ăn tiếng nói thiếu tự nhiên không phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp.
II. LUYỆN TẬP
Câu 1: Điền từ thích hợp vào các câu. (SGK Ngữ Văn 7 Tập 1- trang 83)
Lời giải chi tiết:
Các từ thích hợp điền vào câu là:
- Công cha như núi Thái Sơn,
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.
- Nhà máy dệt Kim Vinh mang tên Hoàng Thị Loan - thân mẫu chủ tịch Hồ Chí Minh.
- Tham dự buổi chiêu đãi có các ngài đại sứ và “phu nhân”.
- Thuận vợ thuận chồng tát bể Đông cũng cạn.
- Con chim sắp chết thì tiếng kêu thương, con người sắp chết thì nói phải.
- Lúc lâm chung ông cụ còn dặn dò con cháu phải thương yêu nhau
- Mọi cán bộ đều phải thực hiện lời giáo huấn của Chủ tịch Hồ Chí Minh: cần, kiệm,, liêm, chính, chí công, vô tư.
- Con cái cần phải nghe lời dạy bảo của cha mẹ.
Câu 2: Tại sao người Việt Nam thích dùng từ Hán Việt để đặt tên người, tên địa lí? (SGK Ngữ Văn 7 Tập 1- trang 83)
Lời giải chi tiết:
Người Việt Nam ta thích dùng từ Hán Việt để đặt tên cho người và tên địa lí vì nó mang sắc thái trang trọng.
Câu 3: Đọc đoạn văn trong truyền thuyết Mị Châu - Trọng Thuỷ và tìm những từ ngữ Hán Việt góp phần tạo sắc thái cổ xưa. (SGK Ngữ Văn 7 Tập 1- trang 84)
Lời giải chi tiết:
Trong đoạn văn truyền thuyết Mị Châu - Trọng Thuỷ các từ ngữ Hán Việt góp phần tạo sắc thái cổ xưa là: giảng hòa, cầu thân, hòa hiếu và cụm từ nhan sắc tuyệt trần.
Câu 4: Nhận xét về cách dùng từ Hán Việt: bảo vệ, mĩ lệ trong các VD. Hãy dùng các từ thuần Việt thay thế các từ Hán Việt trên cho phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp bình thường. (SGK Ngữ Văn 7 Tập 1- trang 84)
Lời giải chi tiết:
- Em đi xa nhớ bảo vệ sức khỏe nhé!
- Đồ vật làm bằng gỗ tốt thì sử dụng được lâu dài. Còn những làm bằng gỗ xấu dù làm rất cầu kì, mỹ lệ thì cũng chỉ dùng được trong một thời gian ngắn.
Nên thay từ “bảo vệ” bằng từ giữ gìn và từng “mĩ lệ” bằng từ “đẹp đẽ” nó sẽ phù hợp với ngữ cảnh câu nói hơn.
