[TÓM TẮT] & [SOẠN BÀI] BA CỐNG HIẾN VĨ ĐẠI CỦA CÁC MÁC

I. HOÀN CẢNH SÁNG TÁC TÁC PHẨM BA CỐNG HIẾN VĨ ĐẠI CỦA CÁC MÁC

Được sáng tác vào 3/1883 sau khi Các Mác qua đời, đây là bài điếu văn được Ăng-ghen đọc trước mộ Các Mác.

II. TÓM TẮT TÁC PHẨM BA CỐNG HIẾN VĨ ĐẠI CỦA CÁC MÁC

Là một bài điếu văn của Ăng-ghen đọc trước mộ Các Mác, trong đó ông đã giới thiệu về khoảnh khắc một trong số những nhà tư tưởng vĩ đại nhất trong số những nhà tư tưởng hiện đại - Các Mác đi vào giấc ngủ ngàn thu. Ăng-ghen đã khẳng định ba cống hiến vĩ đại mà Các Mác mang lại  cho cuộc sống nhân loại đó là: Tìm ra quy luật phát triển của lịch sử loài người, Tìm ra quy luật vận động riêng của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa hiện nay và của xã hội tư sản do phương thức đó đẻ ra, Cống hiến vĩ đại nhất là sự kết hợp giữa lý luận và thực tiễn, biến lý thuyết cách mạng khoa học thành hành động cách mạng. Đồng thời thể hiện niềm tiếc thương vô hạn đối với sự ra đi của Các Mác.

III. BỐ CỤC TÁC PHẨM BA CỐNG HIẾN VĨ ĐẠI CỦA CÁC MÁC

Tác phẩm có bố cục 3 phần:

• Phần 1 (Từ đầu đến "bậc vĩ nhân ấy gây ra"): Thông báo cái chết của Các Mác và đánh giá ngắn gọn những tổn thất khi Các Mác mất đi. 
• Phần 2 (Tiếp theo đến "không làm gì thêm nữa"): Những cống hiến vĩ đại của Các Mác đối với nhân loại.
• Phần 3 (Đoạn còn lại): Sự thương tiếc về cái chết của Các Mác.

IV. HƯỚNG DẪN SOẠN TÁC PHẨM BA CỐNG HIẾN VĨ ĐẠI CỦA CÁC MÁC

Câu 1: Bài điếu văn này có thể chia làm mấy phần? Nêu nội dung của từng phần? (SGK Ngữ văn 11 tập 2- trang 95)

Lời giải chi tiết:

Bài điếu văn có bố cục 3 phần:

• Phần 1 (Từ đầu đến "bậc vĩ nhân ấy gây ra"): Thông báo cái chết của Các Mác và đánh giá ngắn gọn những tổn thất khi Các Mác mất đi. 
• Phần 2 (Tiếp theo đến "không làm gì thêm nữa"): Những cống hiến vĩ đại của Các Mác đối với nhân loại.
• Phần 3 (Đoạn còn lại): Sự thương tiếc về cái chết của Các Mác.

Câu 2: Nêu những đóng góp của Mác khiến ông trở thành "nhà tư tưởng vĩ đại nhất trong số những nhà tư tưởng hiện đại". (SGK Ngữ văn 11 tập 2- trang 95)

Lời giải chi tiết:

- Những đóng góp của Các Mác khiến ông trở thành "nhà tư tưởng vĩ đại nhất trong số các nhà tư tưởng hiện đại" là:

• Đầu tiên là "tìm ra quy luật phát triển của lịch sử loài người" qua các thời kỳ lịch sử mà bản chất của quy luật đó là cơ sở hạ tầng quyết định kiến trúc thượng tầng của xã hội .
• Thứ hai là "tìm ra quy luật vận động riêng của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa hiện nay và của xã hội tư sản do phương thức đó đẻ ra" đó chính là quy luật về giá trị thặng dư.

Câu 3: Để làm nổi bật tầm vóc vĩ đại của Mác, Ăng-ghen đã sử dụng biện pháp so sánh tầng bậc (còn gọi là biện pháp tăng tiến). Biện pháp ấy đã được thể hiện như thế nào trong bài điếu văn? (SGK Ngữ văn 11 tập 2- trang 95)

Lời giải chi tiết:

Biện pháp so sánh tầng bậc đã được tác giả sử dụng trong bài điếu văn như sau: 

• So sánh vượt trội.
• So sánh tương đồng (Đác-uyn tìm ra quy luật phát triển của thế giới hữu cơ/ Các Mác tìm ra quy luật phát triển lịch sử loài người).
• Tăng tiến (Các Mác còn tìm ra giá trị thặng dư/ Các Mác là một nhà cách mạng)

⇒ Giá trị biểu đạt: Các Mác được so sánh với những nhân vật đỉnh cao cùng thời (so sánh với vĩ nhân, không phải ai cũng có thể làm được).

- Cách lập luận trên đã làm nổi bật tầm vóc vĩ đại của Các Mác cùng sự kính trọng, tiếc thương của Ăng-ghen và toàn nhân loại trước cái chết của ông.

Câu 4: Phân tích thái độ và tình cảm của Ăng-ghen đối với Mác qua cách lập luận so sánh trong bài điếu văn. (SGK Ngữ văn 11 tập 2- trang 95)

Lời giải chi tiết:

Ăng-ghen đã gián tiếp thể hiện sự ca ngợi đối với những đóng góp cùng những cống hiến của Các Mác cho nhân loại qua việc trình bày những phát hiện khoa học của ông. Việc ca ngợi công lao của người đã mất cũng chính là khẳng định và thể hiện sự thương tiếc của Ăng-ghen đối với Các Mác. Bài điếu văn đã kết thúc bằng một tiếng khóc bày tỏ sự tiếc thương dưới hình thức một lời cầu nguyện. 

Câu 5: Anh (chị) hiểu như thế nào về ý kiến"[...] Ông có thể có nhiều kẻ đối địch, nhưng chưa chắc đã có một kẻ thù riêng nào cả"? (SGK Ngữ văn 11 tập 2- trang 95)

Lời giải chi tiết:

- Suốt cuộc đời cùng sự nghiệp của mình Các Mác tham gia vào việc lật đổ xã hội tư sản và các thiết chế nhà nước do nó dựng lên" đây là cách mà ông chống lại bất công và chống lại cường quyền và bạo quyền.

- Các Mác "tham gia vào sự nghiệp giải phóng giai cấp vô sản hiện đại mà ông là người đầu tiên đem đến cho giai cấp ấy ý thức về địa vị và yêu cầu của mình, ý thức về điều kiện để tự giải phóng" nói cách khác là ông bênh vực cho những người lao động và những người cùng khổ. Đem lại cho họ niềm tin vào hạnh phúc trong thế giới mới mà ở đó người lao động thực sự là chủ nhân của xã hội.

- Những cống hiến của Các Mác là tài sản chung của toàn nhân loại, những cống hiến ấy không chỉ có giá trị về lý luận mà còn có giá trị hành động góp phần mở đường cho nhân loại tiến lên.

⇒ Vì các hoạt động của Các Mác là để phục vụ cho quyền lợi của toàn dân nên "ông có thể có nhiều kẻ đối địch, nhưng chưa chắc đã có một kẻ thù riêng nào cả".

V. LUYỆN TẬP 

Câu 1: Nêu cảm nghĩ của anh (chị) về những đóng góp của Mác đối với nhân loại.  (SGK Ngữ văn 11 tập 2- trang 95)

Lời giải chi tiết:

Những đóng góp của Các Mác đối với nhân loại đó là tài sản tinh thần chung vô giá của nhân loại, nó không những có giá trị lý luận mà nó còn có giá trị hành động góp phần mở đường cho nhân loại không ngừng tiến lên phía trước. Suốt cuộc đời Các Mác đã dũng cảm cảm chống lại bất công bênh vực những người lao động và những người cùng khổ. Ông đem đến cho họ niềm tin vào hạnh phúc trong một thế giới mới mà ở đó những người lao động thực sự là chủ nhân của xã hội. Hoạt động của Các Mác không phải để phục vụ cho quyền lợi cá nhân mà là để phục vụ cho quyền lợi của toàn nhân loại chính vì vậy mà ông là “Nhà tư tưởng vĩ đại nhất trong số những nhà tư tưởng hiện đại”.

Câu 2: Lập dàn ý của bài điếu văn. (SGK Ngữ văn 11 tập 2- trang 95)

Lời giải chi tiết: 

Mở bài: Giới thiệu tác giả, tác phẩm.

Thân bài: 

- Những cống hiến của Các-Mác đối với nhân loại trong lịch sử:

- Vai trò của Các Mác:

• Là người tiên phong trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, hơn nữa ông còn là nhà chính trị và có vai trò rất quan trọng trong sự nghiệp giải phóng đất nước.
• Các Mác không chỉ đóng vai trò trong hoạt động cách mạng, ông còn sáng lập lên tổ chức công nhân.

⇒ Chúng đều là những đóng góp vô cùng to lớn tới sự nghiệp cách mạng.

- Thái độ đề cao cùng sự tiếc thương của tác giả đối với Các Mác.

Kết bài: Ý nghĩa của tác phẩm và tầm ảnh hưởng của nó tới Việt Nam.