[TÓM TẮT] & [SOẠN BÀI] BÀN VỀ PHÉP HỌC

I. HOÀN CẢNH SÁNG TÁC TÁC PHẨM BÀN VỀ PHÉP HỌC 

Nguyễn Thiếp làm quan dưới triều Lê một thời gian thì về dạy học, khi Quang Trung xây dựng nước đã viết thư mời ông giúp dân giúp nước về mặt văn hóa giáo dục chính vì thế mà 8/1972 Nguyễn Thiếp đã dâng lên vua bản tấu này.

II. TÓM TẮT TÁC PHẨM BÀN VỀ PHÉP HỌC

Là một bài tấu tác giả gửi lên vua. Từ việc đưa ra các mục đích chính của việc học và phê phán những quan điểm học tập tiêu cực những thực trạng sai trái đồng thời khẳng định những quan điểm cùng phương pháp học đúng đắn. Cuối cùng tác giả chỉ ra tác dụng của nó để thuyết phục cho sự đúng đắn. 

III. BỐ CỤC TÁC PHẨM BÀN VỀ PHÉP HỌC

Tác phẩm có bố cục 4 phần như sau: 

• Phần 1 (Từ đầu cho đến "tệ hại ấy"): Mục đích của việc học.
• Phần 2 (Tiếp theo cho đến “xin chớ bỏ qua"): Bàn về cách học.
• Phần 3 (Tiếp theo cho đến “thịnh trị"): Kết quả dự kiến.
• Phần 4 (Còn lại): Kết luận về phép học.

IV. HƯỚNG DẪN SOẠN TÁC PHẨM BÀN VỀ PHÉP HỌC

Câu 1: Phần đầu tác giả nêu khái quát mục đích chân chính của việc học. Mục đích đó là gì? (SGK Ngữ văn 8 tập 2- trang 78)

Lời giải chi tiết:

Phần đầu tác giả nêu mục đích chân chính của việc học, ông đã sử dụng câu châm ngôn vừa dễ hiểu vừa tăng sức thuyết phục. Khái niệm của việc “học" đã được giải thích bằng hình ảnh so sánh cụ thể dễ hiểu. Khái niệm về “đạo" vốn trừu tượng, phức tạp đã được giải thích ngắn gọn và rất rõ ràng. Vì vậy mục đích chân chính của việc học chính là để làm người. 

Câu 2: Tác giả đã phê phán những lối học lệch lạc, sai trái nào? Tác hại của lối học ấy là gì? (SGK Ngữ văn 8 tập 2- trang 78)

Lời giải chi tiết:

Tác giả đã phê phán những lối học lệch lạc, sai trái sau:

• Lối học hình thức cầu danh lợi → lối học vì mục đích tầm thường và thực dụng muốn tiến thân, làm quan hay cầu danh lợi.
• Không biết tới tam cương ngũ thường → lối học hình thức và làm mất đi ý nghĩa chân chính của nó.
• Tác giả đã thẳng thắn và trung thực trong lời tâu lên thực trạng của việc học hình thức và học cầu lợi.

⇒ Những người đi theo sự học giả dối này nếu làm quan sẽ trở thành "nịnh thần" và trở thành những kẻ tham quan, làm cho nước mất nhà tan.

Câu 3: Để khuyến khích việc học, Nguyễn Thiếp khuyên vua Quang Trung thực hiện những chính sách gì? (SGK Ngữ văn 8 tập 2- trang 78)

Lời giải chi tiết:

- Việc học cần phải phổ biến rộng khắp: mở thêm trường, mở rộng các thành phần người học và tạo điều kiện thuận lợi cho người đi học.

- Việc học cần phải bắt đầu từ những kiến thức cơ bản và có tính chất nền tảng. Phương pháp học cần phải:

• Tuần tự tiến lên, từ thấp cho đến cao.
• Học rộng, nghĩ sâu và biết cách tóm lược được những điều cơ bản,cốt yếu nhất.
• Học phải biết kết hợp với hành, việc học không phải chỉ để biết mà còn để làm.

Câu 4: Bài tấu có đoạn bàn về "phép học", đó là những "phép học" nào? Tác dụng và ý nghĩa của những phép học ấy? Từ thực tế việc học của bản thân, em thấy phương pháp học tập nào là tốt nhất? Vì sao? (SGK Ngữ văn 8 tập 2- trang 78)

Lời giải chi tiết: 

- Những “phép học" trong bài tấu là: 

• Từ đơn giản cho đến phức tạp: học bồi lấy gốc.
• Từ thấp cho đến cao: tuần tự tiến lên Tứ thư Ngũ kinh, Chư sử.
• Từ lý thuyết cho đến thực hành: học phải kết hợp với hành.

⟶ Khi thực hiện theo phép học này người học mới có thể "lập công trạng" và lấy những điều học được mang lại cho đất nước sự "vững yên" và sự "thịnh trị".

⟶ Từ thực tế việc học của bản thân, em thấy phương pháp học tốt nhất là phương pháp học từ những thứ cơ bản, sau đó tới những điều phức tạp điều quan trọng là học phải kết hợp với thực hành để việc học trở nên nhuần nhuyễn và có ích.

Câu 5: Xác định trình tự lập luận của đoạn văn bằng một sơ đồ. (SGK Ngữ văn 8 tập 2- trang 78)

Lời giải chi tiết: 

 Sơ đồ trình tự lập luận của đoạn văn như sau:

V. LUYỆN TẬP

Câu hỏi: Phân tích sự cần thiết và tác dụng của phương pháp "học đi đôi với hành". (SGK Ngữ văn 8 tập 2- trang 79)

Lời giải chi tiết:

Sự cần thiết cùng tác dụng của phương pháp "học đi đôi với hành". 

Học là một quá trình tiếp thu kiến thức, lý thuyết cùng lý luận còn hành là quá trình áp dụng lý thuyết đã được học vào thực tiễn đời sống, lao động. Phương pháp “học đi đôi với hành” chính là một sự kết hợp hoàn hảo giữa nhận thức và hành động của con người, để tạo ra được tính thực tiễn, bổ sung cho nhau làm cho những điều chúng ta đã học trở nên có ý nghĩa và mang lại kết quả. Nếu chỉ học mà không thực hành sẽ sa đà vào lý thuyết suông, không thể nắm bắt được những ý nghĩa sâu sắc với thực tiễn. Học đi đôi với hành thực sự rất cần thiết và hữu dụng đối với tất cả mọi người. Nhưng thực tế ở nước ta, phương pháp này chưa được xem trọng, và đó chính là nguyên nhân làm cho chất lượng giáo dục không được cải thiện. Vì vậy cần xác định đúng mục tiêu học tập, và thường xuyên áp dụng phương pháp “học đi đôi với hành” để việc học trở nên có ý nghĩa hơn.