[TÓM TẮT] & [SOẠN BÀI] BẮT SẤU RỪNG U MINH HẠ

I. HOÀN CẢNH SÁNG TÁC TÁC PHẨM BẮT SẤU RỪNG U MINH HẠ

Tác phẩm được in trong tập Hương rừng Cà Mau năm 1986.

II. TÓM TẮT TÁC PHẨM BẮT SẤU RỪNG U MINH HẠ

Nghe tin ở ngọn rạch Cái Tàu có một ao cá sấu khủng khiếp nên ông Năm Hên – người thợ già chuyên bắt cá sấu liền tìm đến để giúp đỡ dân làng. Khi tới nơi ông bơi xuồng theo rạch mà hát bài ca giải oan cho những linh hồn đã bỏ mạng nơi rừng xanh nước đỏ vì miếng cơm manh áo. Chiếc xuồng ba lá của ông chỉ vỏn vẹn lọn nhang trầm và một hũ rượu, ông bắt cá sấu không phải vì tiền mà chỉ để giúp dân đồng thời trả thù cho người anh trai bị cá sấu bắt ngày trước. Người dân trong làng biết ông là một bậc kỳ tài nên đón tiếp rất thân mật, trịnh trọng. Buổi sáng Tư Hoạch – một người dân địa phương đã dẫn ông đến ao cá sấu và vào buổi chiều đã mang tin vui về cho làng đó là 45 con cá sấu nối đuôi nhau theo thuyền. Tư Hoạch kể lại cho dân làng nghe cách bắt sấu phi phàm của ông Năm Hên, ai nấy đều kính phục và tôn Năm Hên là “bậc thánh xứ này”.

III. BỐ CỤC TÁC PHẨM BẮT SẤU RỪNG U MINH HẠ

Tác phẩm có bố cục 2 phần:

• Phần 1: Ông Năm Hên chèo thuyền xuống đến làng Khánh Lâm giúp dân bắt cá sấu.
• Phần 2: Câu chuyện bắt sấu li kì của ông Năm Hên qua lời kể của Tư Hoạch.

IV. HƯỚNG DẪN SOẠN TÁC PHẨM BẮT SẤU RỪNG U MINH HẠ

Câu 1: Qua đoạn trích, anh chị nhận thấy thiên nhiên và con người vùng U Minh Hạ có những đặc điểm gì nổi bật? (SGK Ngữ văn 12 tập 2- trang 55)

Lời giải chi tiết:

- Qua đoạn trích em thấy thiên nhiên vùng U Minh Hạ là một thế giới bao la, kỳ thú.

• "U Minh đỏ ngòm", "rừng tràm xanh biếc", "sấu lội từng đàn", "những ao sấu", "miền bạch giá".
• Cà Mau có những con lạch ngã ba mang tên đầu sấu, lưng sấu và bàu sấu. 

⇒ Đây là những nơi có nhiều bí ẩn kỳ thú.

- Con người vùng U Minh Hạ trong đoạn trích:

• Là những người lao động có sức sống mãnh liệt, ân nghĩa đậm sâu và đầy tài ba.
• Hình ảnh ông Năm Hên là hình ảnh tiêu biểu cho con người U Minh Hạ. Ông là một con người sống phóng khoáng giữa thiên nhiên bao la. Ông có tài năng đặc biệt đó là bắt sấu, sự xuất hiện của ông Năm Hên cùng một con xuồng, lọn nhang trầm và một hũ rượu, vừa bơi xuồng mà hát: "Hồn ở đâu đây. Hồn ơi! Hồn hỡi!" vừa mang vẻ huyền bí vừa mang đậm dấu ấn con người đất rừng Phương Nam.

Câu 2: Phân tích tính cách, tài nghệ của nhân vật ông Năm Hên. Bài hát của ông Năm gợi cho anh chị cảm nghĩa gì? (SGK Ngữ văn 12 tập 2- trang 55)

Lời giải chi tiết:

- Tính cách, tài nghệ của nhân vật ông Năm Hên tiêu biểu cho tính cách của con người U Minh Hạ:

• Tài ba, cởi mở và đầy bí ẩn.
• Có tài phi phàm cùng mưu kế kì diệu.
• Sống giàu nghĩa khí và giàu tình cảm.

- Ông là người mê ca hát nhưng tiếng hát của ông ai oán như  ai khóc lóc phẫn nộ.

• Tiếng hát được đi kèm với hình ảnh: áo rách vai, tóc rối mù, mắt đỏ ngầu, bó nhang cháy đỏ quơ đi, quơ lại trên tay gợi những đau thương để con người trả giá trên mảnh đất để sinh tồn mảnh đất hoang dại, kì bí.
• Tiếng hát như hoá giải những linh hồn bất hạnh bị cá sấu ăn thịt. 

⇒ Hình tượng của ông Năm Hên được xây dựng mộc mạc, đầy tình thương, khiêm nhường, mưu trí và can trường.

- Tiếng hát chính là tấm lòng sâu nặng tình người của ông Năm Hên, ông hát để tiếc thương những người xấu số và bằng hành động khôn khéo đó là bắt đàn sấu dữ ông đã lập đàn giải oan cho họ.

Câu 3: Nêu những nét đặc sắc về nghệ thuật kể chuyện, sử dụng ngôn ngữ của Sơn Nam trong tác phẩm. (SGK Ngữ văn 12 tập 2- trang 55)

Lời giải chi tiết:

Những nét đặc sắc về nghệ thuật kể chuyện và sử dụng ngôn ngữ của Sơn Nam trong tác phẩm là:

• Nghệ thuật kể chuyện: dựng nên câu chuyện một cách li kì với nhiều chi tiết gợi cảm cùng lối dẫn chuyện rất thô mộc, tự nhiên mà gọn gàng và sáng rõ.
• Nhân vật giàu chất sống khắc họa rõ nét tính cách của con người Nam Bộ. 
• Ngôn ngữ đậm màu sắc địa phương Nam Bộ. Phương ngữ được tác giả sử dụng thích hợp với liều lượng vừa đủ để khắc họa sâu đậm vóc dáng tâm hồn của con người, đất rừng và sông nước Cà Mau.

Câu 4: Cảm nhận của anh (chị) về vùng đất và con người miền cực nam của Tổ quốc qua truyện ngắn Bắt sấu rừng U Minh Hạ. (SGK Ngữ văn 12 tập 2- trang 55)

Lời giải chi tiết:

Truyện ngắn Bắt sấu rừng U Minh Hạ không chỉ đem đến cho người đọc những cảm giác khám phá đầy say mê và lý thú khi mở ra thế giới bí ẩn, độc đáo của thiên nhiên, con người vùng cực Nam của Tổ quốc mà còn khiến chúng ta yêu thương, gắn bó với một phần đất, một phần hồn của quê hương, đất nước mình. Đâu đây vẫn là vẻ đẹp giàu có và khắc nghiệt của đất Việt, vẫn hồn  cốt cần cù, dũng cảm, tài trí, yêu đời của người Việt trong cuộc đấu tranh sinh tồn và mở mang và xây dựng đất nước. Sự kỳ thú khi khám phá những yêu thương, thân gần và một tính cách tự hào tha thiết, đó chính là những cảm xúc thẩm mỹ mà tác phẩm đã đem đến cho người đọc.