[TÓM TẮT] & [SOẠN BÀI] MỘT NGƯỜI HÀ NỘI

October 20, 2021

IBAITAP: Cùng ibaitap đến với bài học “Một người Hà Nội" hôm nay để hiểu được nội dung và ý nghĩa của truyện.

MỤC LỤC

I. HOÀN CẢNH SÁNG TÁC TÁC PHẨM MỘT NGƯỜI HÀ NỘI

Ra đời khi đất nước có nhiều thăng trầm và biến động. Những giá trị truyền thống đang dần phai mờ và đặc biệt là những giá trị của người Hà Nội.

II. TÓM TẮT TÁC PHẨM MỘT NGƯỜI HÀ NỘI

Câu chuyện xoay quanh cô Hiền, một “hạt bụi vàng” của thủ đô nghìn năm văn hiến. Cô là một cô gái xinh đẹp, thông minh lại được sinh ra trong một gia đình giàu có lương thiện khiến nhân vật “tôi” phải trân trọng và ngưỡng mộ. Khi còn trẻ cô mở một xa-lông văn học để giao lưu với khách văn chương trí thức, khi đến tuổi lập gia đình, cô chọn một ông giáo Tiểu học trong sự ngỡ ngàng của biết bao người. Trong suốt thời kì kháng chiến chống Pháp, vợ chồng cô vẫn sống ở Hà Nội một cách đường hoàng, sung túc và có nề nếp sinh hoạt bất chấp xung quanh đói khổ, buông tuồng. Cô Hiền làm nghề hoa giấy có mặt tư sản nhưng không bị cải tạo vì cô chẳng bóc lột ai cả. Khi đứa con cả xin vào chiến trường, cô không ngăn cản còn cậu thứ hai vì thi được điểm cao nên được trường giữ lại. Vào năm 1975 người con cả của cô trở về khi ấy cậu đã là thượng úy. Cô Hiền tổ chức một bữa ăn bạn bè như mấy chục năm nay cô vẫn làm mỗi tháng. Mặc dù nhân vật “tôi” đã chuyển vào Sài Gòn sinh sống nhưng cứ ra đến Hà Nội lại ghé vào thăm cô Hiền. Nhân vật “tôi" bày tỏ nỗi buồn phiền về lối ứng xử xuống cấp của người Hà Nội thời nay. Cô Hiền kể lại cho anh nghe câu chuyện cây si bật gốc vì bão ở đền Ngọc Sơn.

III. BỐ CỤC TÁC PHẨM MỘT NGƯỜI HÀ NỘI

Tác phẩm có bố cục 5 phần:

Phần 1 (Từ đầu cho đến “dính líu nhiều có ngày lại rắc rối”): Giới thiệu về nhân vật cô Hiền.
Phần 2 (Tiếp đến “rút lui ngay”): Cô Hiền khi hoà bình được lặp lại.
Phần 3 (Tiếp đến “đại khái là như thế”): Cô Hiền trong thời kì kháng chiến chống Mỹ.
Phần 4 (Tiếp đến “từ mấy tháng nay rồi”): Cô Hiền sau chiến thắng mùa xuân năm 1975.
Phần 5 (Đoạn còn lại): Cô Hiền trong thời kỳ đổi mới.

IV. HƯỚNG DẪN SOẠN TÁC PHẨM MỘT NGƯỜI HÀ NỘI

Câu 1: Nhân vật trung tâm của truyện là cô Hiền. Nhận xét về tính cách cô Hiền, đặc biệt là suy nghĩ, cách ứng xử của cô trong từng thời đoạn của đất nước. Vì sao tác giả lại cho cô Hiền là "một hạt bụi vàng" của Hà Nội? (SGK Ngữ văn 12 tập 2- trang 98)

Lời giải chi tiết:

Nhân vật trung tâm là cô Hiền:

- Xuất thân từ gia đình giàu có, lương thiện: mẹ buôn nước mắm, cha đỗ tú tài, rèn rũa con cái khuôn phép

- Ngoại hình: xinh đẹp, khuôn mặt tư sản, thông minh, yêu văn thơ

- Tính cách và phẩm chất của cô Hiền

+ Cô cùng Hà Nội, cùng đất nước trải qua nhiều thăng trầm nhưng vẫn giữ được cốt cách con người, chân thật, thẳng thắn

+ Trong hôn nhân: chọn người chồng chăm chỉ, hiền lành

+ Chuyện sinh con: dừng lại ở tuổi 40 khi sinh được 5 đứa con để có thể chăm lo cho con chu đáo

+ Việc dạy con: dạy từ cái nhỏ nhất, dạy từ cái ăn uống hằng ngày, dạy cách lịch sự, tế nhị, hào hoa, biết giữ phẩm chất của con người Hà thành

+ Chiêm nghiệm lẽ đời: vui vẻ hơi nhiều, nói hơi nhiều

+ Cô Hiền là người thức thời khi biết cách cư xử hợp lí với tình hình đất nước.

+ Cô khuyên con nhập ngũ, dạy con sống không phải xấu hổ.

+ Sau khi đất nước thống nhất cô mở tiệm hàng lưu niệm, cô chỉ làm những điều có lợi cho đất nước

→ Cô Hiền với nhân cách thanh lịch, là hạt bụi vàng của Hà Nội với bao thăng trầm vẫn sống có ý nghĩa cho đất nước

Câu 2: Nêu cảm nghĩ về nhân vật "tôi", Dũng, người mẹ của Tuất, những thanh niên Hà Nội và cả những người tạo nên "nhận xét không mấy vui vẻ" của nhân vật "tôi" về Hà Nội. (SGK Ngữ văn 12 tập 2- trang 98)

Lời giải chi tiết:

- Nhân vật "tôi": Là một người đã chứng kiến và tham gia vào rất nhiều chặng đường lịch sử của dân tộc.

Có những quan sát tinh tế, cảm nhận nhạy bén và sắc sảo đặc biệt là nhân vật cô Hiền, về Hà nội cùng người Hà Nội.
Ẩn sâu trong giai điệu vừa vui đùa, vừa khôi hài, khôn ngoan và trải đời là hình ảnh một con người gắn bó thiết tha với vận mệnh của đất nước và trân trọng những giá trị văn hóa của nhân vật.
Nhân vật "tôi" mang đậm hình bóng của Nguyễn Khải - người kể chuyện. Đây là một sáng tạo nghệ thuật sắc bén đem đến cho tác phẩm một điểm nhìn trần thuật chân thật, khách quan, đúng đắn và sâu sắc.

- Nhân vật Dũng: là người con trai đầu rất mực yêu quý cô Hiền.

Anh sống đúng với những lời mẹ dạy về cách sống của một người anh hùng với với 660 thanh niên ưu tú của Hà Nội lên đường dâng hiến tuổi xuân của mình cho đất nước.

⇒ Dũng và Tuấn cùng tất cả những chàng trai Hà Nội đã góp phần tô thắm thêm cốt cách tinh thần của người Hà Nội đồng thời đó là phẩm giá cao đẹp của con người Việt Nam.

- Những nhân vật khác: Ngoài những sự thật về những người Hà Nội có phẩm chất cao đẹp thì vẫn có những người tạo nên "nhận xét không mấy vui vẻ" của nhân vật "tôi" về Hà Nội.

Đó là "ông bạn trẻ đạp xe như gió" đã làm xe người ta suýt đổ lại còn phóng xe vượt qua sau đó quay mặt lại chửi "Tiên sư cái anh già".
Những người mà nhân vật tôi hỏi thăm khi quên đường.

⇒ Đó chính là "những hạt sạn" của Hà Nội làm lu mờ đi ý nghĩa và nét đẹp của sự tế nhị, thanh lịch.

Câu 3: Chuyện cây si cổ thụ ở đền Ngọc Sơn bị bão đánh bật rễ rồi lại hồi sinh gợi cho anh (chị) suy nghĩ gì? (SGK Ngữ văn 12 tập 2- trang 98)

Lời giải chi tiết:

- Hình ảnh cây si cổ thụ ở đền Ngọc Sơn bị bão đánh bật rễ rồi lại hồi sinh gợi cho em suy nghĩ về quy luật bất diệt của sự sống. Nó được khẳng định bằng niềm tin của con người trong thành phố đã kiên trì cứu sống được cây si.

- Cây si là một biểu tượng nghệ thuật và là một hình ảnh ẩn dụ về vẻ đẹp của Hà Nội. Hà Nội có thể bị tàn phá hoặc bị nhiễm bệnh nhưng người Hà Nội vẫn có truyền thống văn hóa đã được nuôi dưỡng suốt các chặng đường lịch sử, là cốt cách, tinh hoa và linh hồn đất nước.