[TÓM TẮT] & [SOẠN BÀI] RỪNG XÀ NU

October 20, 2021

IBAITAP: Cùng ibaitap đến với bài học “Rừng xà nu" hôm nay để nắm được tư tưởng cơ bản mà tác gỉa muốn gửi gắm qua những hình tượng của tác phẩm: sự lựa chọn con đường đi của dân tộc ta trong cuộc đấu tranh chống lại kẻ thù.

MỤC LỤC

I. HOÀN CẢNH SÁNG TÁC TÁC PHẨM RỪNG XÀ NU

Được sáng tác vào năm 1965 trong thời kì kháng chiến chống Mỹ (ra mắt lần đầu tiên trên tạp chí Văn nghệ Quân giải phóng Trung Trung Bộ số 2/1965. Sau đó được in trong tập Trên quê hương những anh hùng Điện Ngọc).

II. TÓM TẮT TÁC PHẨM RỪNG XÀ NU

Tnú được về thăm làng sau ba năm tham gia lực lượng cách mạng. Trong đêm hôm ấy, cụ Mết đã kể lại cho dân làng nghe về câu chuyện của Tnú. Tnú là trẻ mồ côi từ khi còn nhỏ và được dân làng nuôi lớn, cậu đã sớm nối tiếp tinh thần cách mạng. Tnú vốn là một cậu bé thông minh, gan dạ và can đảm, cậu tham gia nuôi giấu chiến sĩ cách mạng và làm công tác liên lạc. Cậu luôn “chọn nơi rừng khó đi, nơi sống khó qua” để tránh kẻ thù. Khi bị bắt cậu “nuốt vội lá thư và chỉ tay vào bụng mình” thách thức quân giặc. Tuy bị bắt và tra tấn dã man nhưng cậu nhất định không khai, sau khi ra tù Tnú về làng cưới Mai và cùng dân làng chuẩn bị chiến đấu. Nghe được tin ấy, thằng Dục – tay sai của chính quyền Mỹ - Diệm đưa lính đến đàn áp nhưng không bắt được Tnú vì vậy mà chúng mang vợ con anh ra đánh đập đến chết. Tnú đau xót xông ra nhưng không những không cứu được vợ con mà còn bị chúng thiêu đốt mười đầu ngón tay bằng nhựa cây xà nu. Trong khi đó cụ Mết và dân làng mang vũ khí cất giấu trong rừng trở về và chiến đấu thắng lợi, Tnú gia nhập giải phóng quân, chiến đấu dũng cảm nên được cấp phép về thăm làng. Cụ Mết kể về anh một cách tự hào cũng như nhắc nhở một bài học xương máu: ”Chúng nó đã cầm súng, mình phải cầm giáo”. Kết thúc truyện là hình ảnh cụ Mết và Dít tiễn Tnú về đơn vị, xa xa đó là những rừng xà nu và đồi xà nu bạt ngàn chạy tít tắt đến tận chân trời.

III. BỐ CỤC TÁC PHẨM RỪNG XÀ NU

Lời giải chi tiết:

Tác phẩm có bố cục 2 phần:

Phần 1 (Chữ nhỏ): Tnú sau ba năm đi theo cách mạng giờ được về thăm làng.
Phần 2 (Đoạn còn lại): Cụ Mết kể lại câu chuyện về cuộc đời của Tnú và người dân làng Xô Man.

IV. HƯỚNG DẪN SOẠN TÁC PHẨM RỪNG XÀ NU

Câu 1: Anh chị cảm nhận được ý nghĩa gì của truyện ngắn qua: (SGK Ngữ văn 12 tập 2- trang 48)

a. Nhan đề tác phẩm.

b. Đoạn miêu tả cánh rừng xà nu dưới tầm đại bác.

c. Hình ảnh những ngọn đồi, cánh rừng trải xa hút tầm mắt, chạy tít tắp đến tận chân trời luôn trở đi trở lại trong tác phẩm.

Lời giải chi tiết:

a. Nhan đề có ý nghĩa:

Nghĩa thực: Là loài cây mọc nhiều ở Tây Nguyên tạo nên phông nền hùng tráng mang đậm chất Tây Nguyên cho câu chuyện bi tráng trong tác phẩm.
Nghĩa tượng trưng: Là biểu tượng kì vĩ và mang đậm chất sử thi về thiên nhiên cùng con người Tây Nguyên quật khởi trong kháng chiến chống Mỹ.

b. Đoạn miêu tả cánh rừng xà nu dưới tầm đại bác: đây là nơi hứng chịu mọi sự tàn phá của đại bác. Đó là nơi đầy đau thương, chết chóc nhưng vẫn vươn lên với sức sống mãnh liệt, tượng trưng cho cuộc sống cùng con người và phẩm chất của người làng Xô Man.

c. Hình ảnh những ngọn đồi xà nu trải dài hút tầm mắt, chạy tít tắp đến tận chân trời luôn trở đi trở lại thể hiện sự nối tiếp trường tồn và mạnh mẽ không gì có thể huỷ hoại được đồng thời tượng trưng cho sức sống của đất nước và con người.

Câu 2: Tác giả vẫn coi "Rừng xà nu là truyện của một đời và được kể trong một đêm". Hãy cho biết: (SGK Ngữ văn 12 tập 2- trang 48, 49)

a. Người anh hùng mà cụ Mết kể trong cái đêm dài ấy có những phẩm chất đáng quý nào? So với nhân vật A Phủ (Vợ chồng A Phủ - Tô Hoài), hình tượng Tnú có gì mới mẻ hơn?

b. Vì sao trong câu chuyện bi tráng về cuộc đời Tnú, cụ Mết nhắc đi nhắc lại rằng Tnú đã không cứu sống được vợ con, để rồi khắc ghi vào tâm trí người nghe câu nói: Chúng nó đã cầm súng, mình phải cầm giáo?

c. Câu chuyện của Tnú cũng như của dân làng Xô Man nói lên chân lý lớn lao nào của dân tộc ta trong thời đại bấy giờ? Vì sao cụ Mết muốn chân lý đó phải được nhớ, được ghi để truyền cho con cháu?

d. Các hình tượng cụ Mết, Mai, Dít, bé Heng có vai trò gì trong việc khắc họa nhân vật chính và làm nổi bật tư tưởng cơ bản của tác phẩm?

Lời giải chi tiết:

a. Người anh hùng mà cụ Mết kể trong cái đêm dài ấy là Tnú, anh có những phẩm chất và tính cách đáng quý như sau:

Gan dạ, dũng cảm và trung thực (tuỳ còn nhỏ nhưng đã cùng Mai vào rừng tiếp tế cho Quyết).
Lòng trung thành với cách mạng được bộc lộ trực tiếp qua thử thách (bị bắt và tra tấn dã man nhưng vẫn gan góc).
Có số phận đau thương (không cứu được vợ con và bản thân còn bị đốt mười ngón tay)
Kiên cường đứng lên cầm vũ khí và tiêu diệt kẻ thù.

- Tnú may mắn hơn A Phỉ vì không phải sống kiếp tù đày cam chịu. Hơn nữa Tnú được giác ngộ lý tưởng cách mạng ngay từ khi còn nhỏ.

b. Cụ Mết nhắc lại tới bốn lần câu chuyện bi tráng về cuộc đời Tnú: “Tnú không cứu được vợ con” và khắc ghi vào tâm trí của người nghe câu nói “Chúng nó đã cầm súng, mình phải cầm giáo" vì:

Khi chưa cầm được vũ khí chiến đấu thì ngay cả những người thân Tnú cũng không giữ được.
Cụ Mết khẳng định rằng đấu tranh cần có vũ khí đây chính là con đường duy nhất để bảo vệ được những điều thân yêu và thiêng liêng.

- Chân lí cách mạng được đúc rút từ chính thực tế xương máu, tính mạng của dân tộc và những con người thương yêu vì vậy phải ghi nhớ và truyện lại cho các thế hệ sau.

c. Câu chuyện của Tnú cũng như dân làng Xô MAn nói lên chân lí lớn của dân tộc ta thời đại bấy giờ là “Không có gì quý hơn độc lập, tự do”. Phải chống lại mọi kẻ thù xâm lược, kể cả khi phải cầm vũ khí và hi sinh tính mạng.

d. Vai trò của các nhân vật như sau:

Cụ Mết, Mai, Dít, bé Heng là sự tiếp nối của các thế hệ làm nổi bật lên tinh thần bất khuất của làng Xô Man nói riêng và Tây Nguyên nói chung.
Mai, Dít là thế hệ hiện tại, trong Dít có Mai của thời trước đó là vẻ đẹp của sự kiên định và vững vàng trong bão táp chiến tranh.
Bé Heng là thế hệ tiếp nối và kế tục cha anh để đưa cuộc chiến đến thắng lợi cuối cùng

- Đây là một cuộc chiến khốc liệt đòi hỏi mỗi người Việt cần có sức sống mạnh mẽ để trỗi dậy.

Câu 3: Theo anh (chị), hình ảnh cánh rừng xà nu và hình tượng nhân vật Tnú gắn kết hữu cơ, khăng khít với nhau như thế nào? (SGK Ngữ văn 12 tập 2- trang 49)

Lời giải chi tiết:

- Rừng xà nu gắn bó với Tnú từ thời thơ ấu ("khói xà nu hun tấm bảng đen để học chữ").

- Rừng xà nu ở bên Tnú trong những biến cố đau đớn và những bài học xương máu.

- Rừng xà nu cùng dân làng chào đón Tnú trở về sau ba năm đi lực lượng.

- Rừng xà nu và Tnú luôn được miêu tả ứng chiếu làm nổi bật lẫn nhau. Tnú như một cây xà nu đã trưởng thành mạnh mẽ đầy sức sống với phẩm chất kiên cường cùng sức sống bất diệt của xà nu cũng là phẩm chất bất khuất, anh hùng của Tnú.

⇒ Rừng xà nu là biểu tượng cho làng Xô Man còn Tnú là biểu tượng cho người anh hùng trong kháng chiến.

Câu 4: Nêu và phân tích những cảm nhận của anh (chị) về vẻ đẹp nghệ thuật của tác phẩm. (SGK Ngữ văn 12 tập 2- trang 49)

Lời giải chi tiết:

Vẻ đẹp nghệ thuật của tác phẩm:

Khuynh hướng sử thi được thể hiện đậm nét ở tất cả các phương diện như: đề tài, chủ đề, hình tượng, hệ thống nhân vật và giọng điệu.
Cách thức trần thuật: kể theo hồi tưởng qua lời của cụ Mết bên bếp lửa gợi nhớ lối kể "khan" sử thi của các dân tộc Tây Nguyên. Những bài “khan" sẽ được kể như những bài hát dài suốt đêm.
Cảm hứng lãng mạn được thể hiện ở cảm xúc của tác giả bộc lộ trong lời trần thuật. Nó còn được thể hiện qua việc đề cao vẻ đẹp của thiên nhiên cùng vẻ đẹp của con người trong thế đối lập với sự tàn bạo của kẻ thù.