I. CHUẨN BỊ ĐỌC
Câu hỏi: Theo em, vì sao thiên nhiên được ví như bà mẹ của muôn loài? (SGK Ngữ văn lớp 8 Tập 1 - trang 58)
Lời giải chi tiết:
Theo em thiên nhiên được ví như bà mẹ của muôn loài vì con người hay động vật đều được nuôi dưỡng bởi các yếu tố tự nhiên và thiên nhiên chính là nơi sinh ra và nuôi dưỡng vạn vật.
II. TRẢI NGHIỆM CÙNG VĂN BẢN
Câu 1: Các hình ảnh so sánh, liên tưởng trong đoạn văn này gợi ý nghĩa gì? (SGK Ngữ văn lớp 8 Tập 1 - trang 59)
Lời giải chi tiết:
Các hình ảnh so sánh, liên tưởng trong đoạn văn nhằm nhấn mạnh họ và thiên nhiên là một gia đình ruột thịt, là những gắn bó thân thương nhất.
Câu 2: Việc lặp lại giả định “Nếu … bán cho Ngài mảnh đất này” có ý nghĩa gì? (SGK Ngữ văn lớp 8 Tập 1 - trang 60)
Lời giải chi tiết:
Việc lặp lại này nhằm nhấn mạnh những mong muốn cao cả của nhân vật “tôi” về sự đảm bảo rằng phải giữ gìn và bảo vệ thiên nhiên.
III. SUY NGẪM VÀ PHẢN HỒI
Câu 1: Xác định hệ thống luận điểm, lí lẽ, bằng chứng của văn bản. (SGK Ngữ văn lớp 8 Tập 1 - trang 61)
Lời giải chi tiết:
- Luận điểm 1: Kí ức của người da đỏ gợi nhắc đến những điều thiêng liêng.
- Mảnh đất người da đỏ vô cùng thiêng liêng và nó là người mẹ còn bông hoa là người chị, người em.
- Dòng nước chính là máu của tổ tiên.
- Tiếng thì thầm của dòng nước là tiếng nói của cha ông đối với thế hệ sau.
⇒ Tác giả đã sử dụng nghệ thuật nhân hoá và so sánh để nhấn mạnh tình yêu thiên nhiên và sự gắn bó của người da đỏ với đất đai, môi trường.
- Luận điểm 2: Cách đối xử với đất đai và thiên nhiên của người da trắng khác với người da đỏ.
- Đối với người da trắng: đất đai là kẻ thù, một khi đã chinh phục được sẽ càng lấn tới. Đất đai được đối xử như hàng hoá tước đoạt rồi bán đi. Họ không có nơi yên tĩnh và không không quan tâm đến bầu không khí họ đang hít thở.
- Đối với người da đỏ: vô cùng trân quý vì đất đai là mẹ, họ trân trọng không khí và đối xử với muôn loài như người anh em.
⇒ Tác giả đã sử dụng nghệ thuật đối lập để thể hiện thái độ bảo vệ đất đai, bảo vệ môi trường tự nhiên.
- Luận điểm 3: Người da đỏ đưa ra những kiến nghị để bảo vệ đất đai và bảo vệ thiên nhiên.
- Người da trắng phải đối xử với muông thú như anh em.
- Phải biết dạy con cháu quý trọng đất đai.
⇒ Tác giả đã sử dụng những từ ngữ dứt khoát, đanh thép và hào hùng để khẳng định sự cần thiết của việc bảo vệ đất đai và bảo vệ thiên nhiên.
Câu 2: Văn bản chủ yếu hướng đến luận đề nào dưới đây? Lí giải dựa vào hệ thống luận điểm, lí lẽ, bằng chứng của văn bản. (SGK Ngữ văn lớp 8 Tập 1 - trang 61)
a. Hồi đáp lời đề nghị mua đất của Tổng thống Mỹ
b. Mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên
Lời giải chi tiết:
Văn bản chủ yếu hướng đến luận đề “Mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên”. Bắt đầu từ mong muốn của Tổng thống Mĩ Phreng – klin muốn mua lại vùng đất của người da đỏ, sau đó thủ lĩnh người da đỏ Xi-át-tơn đã viết bức thư trả lời yêu cầu này và nhấn mạnh về mối quan hệ của con người và thiên nhiên. Con người phải bảo vệ đất đai, bảo vệ thiên nhiên đó chính là bảo vệ cuộc sống của mình. Người da đỏ nhấn mạnh tất cả chúng ta đều phải có ý thức bảo vệ thiên nhiên, đặc biệt là người da trắng.
Câu 3: Phân tích mối liên hệ giữa luận đề, luận điểm, lí lẽ và bằng chứng. (SGK Ngữ văn lớp 8 Tập 1 - trang 61)
Lời giải chi tiết:
Luận đề, luận điểm, lí lẽ và bằng chứng có mối liên hệ rất chặt chẽ và không thể tách rời. Hệ thống luận điểm giúp sáng tỏ luận đề, các lí lẽ và dẫn chứng giúp tăng tính mạch lạc, logic, tính thuyết phục.
Câu 4: Em hãy xác định câu văn thể hiện bằng chứng khách quan và ý kiến, đánh giá chủ quan của người viết trong đoạn trích sau. (SGK Ngữ văn lớp 8 Tập 1 - trang 62)
Tôi là kẻ hoang dã, tôi không hiểu bất cứ một cách sống nào khác. Tôi đã chứng kiến cả ngàn con trâu rừng bị chết dần chết mòn trên những cánh đồng trơ trọi vì bị người da trắng bắn mỗi khi có đoàn tàu chạy qua. Tôi là kẻ hoang dã, tôi không hiểu nổi tại sao một con ngựa sắt nhả khói lại quan trọng hơn nhiều con trâu rừng mà chúng tôi chỉ giết để duy trì cuộc sống. Con người là gì, nếu cuộc sống thiếu những con thú?
Lời giải chi tiết:
- Câu văn thể hiện bằng chứng khách quan của người viết đó là: Tôi đã chứng kiến cả ngàn con trâu rừng bị chết dần chết mòn trên những cánh đồng trơ trọi vì bị người da trắng bắn mỗi khi có đoàn tàu chạy qua
- Ý kiến và đánh giá chủ quan của người viết trong đoạn trích đó là: Tôi là kẻ hoang dã, tôi không hiểu bất cứ một cách sống nào khác. Tôi là kẻ hoang dã, tôi không hiểu nổi tại sao một con ngựa sắt nhả khói lại quan trọng hơn nhiều con trâu rừng mà chúng tôi chỉ giết để duy trì cuộc sống.
Câu 5: Em hiểu như thế nào về ý kiến: “Đất là Mẹ. Điều gì xảy ra với đất đai tức là xảy ra đối với những đứa con của Đất”? Tìm một số ví dụ từ thực tế để chứng minh cho cách hiểu của em. (SGK Ngữ văn lớp 8 Tập 1 - trang 62)
Lời giải chi tiết:
- Ý kiến trên được hiểu là: Con người được sinh ra và lớn lên trên chính mảnh đất này, tất cả tài nguyên có được cũng là từ đất. Nhờ có đất mà cây cối sinh sôi, muôn thú có nơi sinh sống từ đó cung cấp lương thực, thực phẩm cho con người. Nếu không có đất, muôn thú không còn nơi trú ngụ, cây cối cũng không có nơi để sinh sôi đồng nghĩa với việc con người sẽ chết. Trong thư thủ lĩnh Xi-át-tơn đã nói việc bán đất cho người da trắng rồi họ sẽ lấy hết tài nguyên và bỏ lại đằng sau là những hoang mạc, như vậy những đứa con của đất sẽ ra sao? Chính vì vậy mà mỗi con người cần phải sống chan hòa với thiên nhiên, bảo vệ tấc đất, tấc vàng đó cũng chính là bảo vệ mạng sống của chính con người.
Ví dụ: Đất đai là nơi ta có thể xây nhà làm nơi sinh sống, trú ngụ. Có đất mới có thể trồng trọt và có đất sẽ ngăn được lũ lụt, sạt lỡ.
Câu 6: Đoạn văn nào trong bức thư để lại cho em ấn tượng mạnh nhất? Chia sẻ ấn tượng của em với các bạn trong lớp. (SGK Ngữ văn lớp 8 Tập 1 - trang 62)
Lời giải chi tiết:
Đoạn văn làm em ấn tượng mạnh nhất trong bức thư đó là: “Đối với đồng bào tôi, mỗi tấc đất là thiêng liêng, mỗi lá thông óng ánh, mỗi bờ cát, mỗi hạt sương long lanh trong những cánh rừng rậm rạp, mỗi bãi đất hoang và tiếng thì thầm của côn trùng là những điều thiêng liêng trong ký ức và kinh nghiệm của đồng bào tôi. Những dòng nhựa chảy trong cây cối cũng mang trong đó ký ức của người da đỏ”.
→ Đoạn văn này nói về sự thiêng liêng của đất với muôn loài đồng thời miêu tả về thiên nhiên nơi người da đỏ đang sinh sống. Nơi rất đẹp với lá thông óng ánh, bờ cát, hạt sương long lanh, bãi đất hoang, tiếng thì thầm của côn trùng. Tất cả làm nên bức tranh tươi đẹp về mảnh đất mà người da đỏ sinh sống. Không chỉ vậy đoạn văn còn thể hiện lòng yêu thương quê hương, đất nước. Họ yêu từng tấc đất và từng hạt sương trên mảnh đất quê hương mình như yêu cuộc sống tươi đẹp của và họ biết ơn đất mẹ.
Câu 7: Theo em, con người cần ứng xử như thế nào với tài nguyên thiên nhiên và sự sống của muôn loài? Trình bày ý kiến của em về vấn đề này bằng một đoạn văn khoảng 150 chữ. (SGK Ngữ văn lớp 8 Tập 1 - trang 62)
Lời giải chi tiết:
Thiên nhiên đóng vai trò rất quan trọng đối với tất cả con người cũng như tất cả những sinh vật sống trên trái đất. Chúng ta cần phải nâng cao nhận thức, nâng cao sự hiểu biết để bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và môi trường sống xung quanh mình. Việc hạn chế tối đa việc sử dụng túi nilon chính là một biện pháp bảo vệ môi trường. Chúng ra nên biết cách phân loại rác để tiết kiệm được nguồn tài nguyên và bảo vệ môi trường sinh thái. Chúng ta cần tuyên truyền và nâng cao nhận thức của cộng đồng trong việc: không săn bắt động vật quý hiếm, có nguy cơ tuyệt chủng. Không khai thác đánh bắt cá và thủy sản bằng xung điện vì điều đó sẽ làm cạn kiệt nguồn tài nguyên thiên nhiên. Mỗi nhà, mỗi người nên trồng nhiều cây xanh để tận hưởng không khí trong lành do cây tạo ra. Ngoài ra không nên bẻ cành, ngắt phá cây xanh và lên án mạnh mẽ những trường hợp không biết giữ gìn và bảo vệ cây xanh nơi công cộng. Chúng ta đang rất cần các biện pháp để xử lý ngay tình trạng ô nhiễm nguồn nước thải từ các khu đô thị lớn, khu công nghiệp tập trung và những nơi xả nước thải nhiều. Khắc phục được tình trạng này sẽ lấy lại được sự trong sạch cho môi trường sống.
