I. CHUẨN BỊ 

Yêu cầu: Đọc trước truyện ngắn Chất làm gỉ, tìm hiểu thêm các tư liệu về truyện khoa học viễn tưởng và thông tin về tác giả Rây Brét-bơ-ry. Em đã thấy gỉ sắt bao giờ chưa? Hãy tìm hiểu và miêu tả hiện tượng sắt bị gỉ sẽ như thế nào? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 - trang 65)

Lời giải chi tiết:

- Tác giả Rây Brét-bơ-ry là nhà văn Mỹ nổi tiếng với thể loại truyện khoa học viễn tưởng. Ông đã được nhận các giải thưởng như Franh-klin (Franklin) và O Hen-ry (О Henry). Một số tác phẩm tiêu biểu: Xứ cát (Frank Herbert), Trạm tín hiệu số 23 (Hug Howey), Tam thể (Lưu Tì Hân). 

- Em đã từng thấy hiện tượng gỉ sắt trong cuộc sống. Khi sắt bị gỉ sẽ có những lớp vảy rất dễ vỡ có màu nâu hoặc nâu đỏ. Lớp gỉ này không có tác dụng bảo vệ sắt bên trong. 

II. ĐỌC HIỂU

Câu 1: Đại tá muốn làm gì với viên trung sĩ? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 - trang 65)

Lời giải chi tiết:

Đại tá muốn chuyển công tác viên trung sĩ. 

Câu 2: Viên trung sĩ muốn gì? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 - trang 66)

Lời giải chi tiết:

Viên trung sĩ muốn sống mà không có chiến tranh, muốn cho những cỗ đại bác thành sắt gỉ, những quả bom thành vô hại và cỗ xe tăng bỗng đổ rụi. 

Câu 3: Đại tá có tin vào ý tưởng của viên trung sĩ hay không?  (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 - trang 66)

Lời giải chi tiết:

Đại tá không tin vào ý tưởng của viên trung sĩ (chất làm hoen gỉ). 

Câu 4: Chú ý cơ sở phát minh mà viên trung sĩ đề xuất. (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 - trang 66)

Lời giải chi tiết:

Cơ sở phát minh mà trung sĩ đề xuất đó là dựa trên cấu trúc các nguyên tử xác định, các nguyên tử của các loại thép vũ khí được sắp đặt theo một trình tự nhất định. Trong khí quyển lúc nào cũng có chất gây ra sự hoen gỉ đó chính là hơi nước. 

Câu 5: Tại sao đại tá lại khuyên viên trung sĩ đến gặp bác sĩ Mét-thiu?  (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 - trang 67)

Lời giải chi tiết:

Vì đại tá nghĩ viên trung sĩ bị bệnh về thần kinh.

‍

Câu 6: Viên trung sĩ đã nêu các dự định gì của mình? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 - trang 67)

Lời giải chi tiết:

Các dự định của viên trung sĩ:

• Các thiết bị nhỏ có thể nhét vừa trong bao diêm.
• Tầm hoạt động 900 dặm.
• Điều chỉnh cho bất cứ loại thép nào và trong vài ngày đi khắp Châu Mĩ.
• Sang Châu Âu…làm cho cả thế giới tránh được thảm họa của chiến tranh.

Câu 7: Đến lúc này, đại tá có tin những điều viên trung sĩ nói không? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 - trang 67)

Lời giải chi tiết:

Đến lúc này, đại tá vẫn không tin những điều viên trung sĩ nói và nói: Anh hãy đưa cái phiếu này cho bác sĩ Mét-thiu.

Câu 8: Nội dung phần 2 kể về chuyện gì? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 - trang 67)

Lời giải chi tiết:

Phần 2 kể về chuyện đại tá nói chuyện với bác sĩ Mét-thiu và yêu cầu lính gác giết tên trung sĩ nhưng tên lính gác không làm được. Trong đầu đại tá bị bủa vây bởi những dự định của viên trung sĩ về một chất làm hoen gỉ và điều đó khiến ông tức giận.

Câu 9: Vì sao người lính gác không thể làm theo lệnh của đại tá? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 - trang 68)

Lời giải chi tiết:

Người lính gác không thể làm theo lệnh của đại tá vì những khẩu súng hay vật dụng bằng thép đã hoen gỉ không sử dụng được nữa. 

Câu 10: Kết thúc truyện có gì đặc sắc? Liệu đại tá có làm gì được viên trung sĩ không? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 - trang 69)

Lời giải chi tiết:

- Kết thúc truyện đại tá tìm súng lục để bắn viên trung sĩ nhưng không thể vì cây súng đã bị hoen gỉ không sử dụng được. Ông phải lấy chân ghế để đi tìm viên trung sĩ. 

⇒ Em đoán rằng đại tá sẽ không làm gì được viên trung sĩ. 

III. CÂU HỎI CUỐI BÀI 

Câu 1: Truyện kể về việc gì? Có những nhân vật nào? Ai là nhân vật chính? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 - trang 69)

Lời giải chi tiết:

- Truyện kể về việc viên trung sĩ gặp đại tá để trình bày ý tưởng nghiên cứu chất làm hoen gỉ sắt thép của mình để giữ gìn hoà bình thế giới. Đại tá không tin và yêu cầu anh gặp bác sĩ để kiểm tra thần kinh, cuối truyện những vật dụng sắt thép bị hoen gỉ và đại tá muốn giết viên trung sĩ.

- Truyện có 4 nhân vật là: viên trung sĩ Hô- lít, đại tá, bác sĩ Mét-thiu và tên lính gác.

- Nhân vật chính của truyện là: viên trung sĩ Hô- lít và đại tá.

Câu 2: Em hiểu “chất làm gỉ” là gì? Ý tưởng làm hoen gỉ các vật làm bằng kim loại của viên trung sĩ dựa trên cơ sở nào? Đoạn văn nào trong văn bản nêu lên những kiến thức khoa học liên quan đến ý tưởng ấy? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 - trang 69)

Lời giải chi tiết:

- Em hiểu “chất làm gỉ” đó là chất oxi hoá, khi tác động vào bề mặt sắt/ thép có không khí ẩm hoặc hơi nước sẽ tạo nên chất gỉ. Khi bề mặt sắt/ thép bị gỉ sẽ hình thành những lớp vảy dễ vỡ, thường có màu nâu hoặc nâu đỏ. Nếu có đủ thời gian, oxy và nước thì bất kỳ khối sắt/thép nào cũng sẽ bị gỉ hoàn toàn và phân huỷ. 

- Ý tưởng này dựa vào cơ sở: cấu trúc của các nguyên tử xác định, các nguyên tử của các loại thép vũ khí được sắp đặt theo một trình tự nhất định. Trong khí quyển luôn tồn tại chất gây ra sự hoen gỉ đó chính là hơi nước. 

- Đoạn văn trong văn bản nêu lên những kiến thức khoa học liên quan đến ý tưởng ấy là: “Phát minh này dựa trên cấu trúc của các nguyên tử xác định. Nếu như đại tá nghiên cứu chúng, đại tá hẳn biết rằng các nguyên tử của loại thép vũ khí được sắp đặt theo một trật tự nhất định. Tôi đi tìm một nhân tố nào đó có khả năng phá hủy sự cân bằng của chúng. Có lẽ đại tá biết là tôi nghiên cứu vật lý và luyện kim… Trong đầu tôi nảy ra ý nghĩ là trong khí quyển bao giờ cũng có chất gây ra sự hoen gỉ: đó là hơi nước. Cần tìm ra phương pháp nào đó để gây ra ở thép một hiệu ứng “sốc thần kinh”. Khi đó hơi nước sẽ tự làm công việc của nó.”

Câu 3: Sự hình dung, tưởng tượng rất sinh động, phong phú về tác động của chất làm gì được tác giả thể hiện rõ ở những đoạn văn nào? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 - trang 69)

Lời giải chi tiết:

Sự hình dung và tưởng tượng rất sinh động, phong phú về tác động của chất làm gì được tác giả thể hiện rõ ở những đoạn văn sau:  

• Đại tá tìm chiếc bút của mình trong túi quần: “Hai ngón tay ông lôi ra một dúm bột gì đó. Một ít chất vụn gỉ màu đỏ vàng rơi lả tả xuống tờ giấy thấm”.
• “Những khẩu súng đang biến thành vụn gỉ sắt màu vàng, những chiếc máy bay thì tan vụn ra thành đám bụi màu xám bị gió cuốn đi bay lả tả, những chiếc xe tăng dần dần chìm vào lớp nhựa đường nóng chảy, như những con quái vật thời tiền sử một thời bị rơi vào những cái hố nhựa đường”.
• “Những chiếc xe tải biến thành những đám mây màu da cam, chỉ còn lại những chiếc lốp cao su lăn đi một cách vô định trên mặt đường”.
• Khi đại tá với chiếc súng lục của mình “Cái bao da màu nâu đầy vụn gỉ sắt”.

Câu 4: Ý tưởng dùng chất làm gỉ để vô hiệu hoá tất cả các vũ khí làm bằng kim loại của viên trung sĩ có ý nghĩa gì? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 - trang 69)

Lời giải chi tiết:

Ý tưởng này có ý nghĩa đó là mong muốn một thế giới hoà bình, một thế giới không có chiến tranh. 

Câu 5: Hãy nêu nhận xét của em về tính cách nhân vật đại tá trong truyện. (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 - trang 69)

Lời giải chi tiết:

Đại tá là một người bảo thủ, cố chấp. Khi nghe ý tưởng của viên trung sĩ, ông cho rằng anh ta bị bệnh và yêu cầu đi gặp bác sĩ. Sau khi trao đổi với bác sĩ và chứng kiến hiện thực viên đại tá vẫn không chịu thừa nhận sự thật mà còn muốn giết viên trung sĩ. 

Câu 6: Người viết gửi gắm ước mơ gì qua câu chuyện? Điều đó còn có ý nghĩa với xã hội hiện nay không? Vì sao? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 - trang 69)

Lời giải chi tiết:

- Tác giả đã gửi gắm ước mơ tạo ra một chất phá huỷ tất cả các loại vũ khí chiến tranh để có một cuộc sống hoà bình. 

- Điều đó rất có ý nghĩa với xã hội ngày nay vì trên thế giới vẫn đang xảy ra các cuộc chiến tranh, các cuộc bạo loạn, các chất làm gỉ vẫn có tác dụng phá hủy các phương tiện và vũ khí chiến tranh. Trong cuộc sống thường nhật, chất làm gỉ không có tác dụng vì nó làm han gỉ các vật dụng trong gia đình gây ảnh hưởng về kinh tế cũng như mĩ quan.