I. TRƯỚC KHI ĐỌC
Câu 1: Nếu là một nhà phát minh, em muốn chế tạo sản phẩm khoa học gì cho tương lai? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 27)
Lời giải chi tiết:
Nếu là một nhà phát minh em sẽ chế “Ổ khóa thông minh” nó có thể kết nối với điện thoại của con người và thông qua một ứng dụng để cho phép bạn đóng, mở cửa ngôi nhà từ xa. Thậm chí có thể cài đặt lịch khoá cửa vào những thời điểm nhất định.
Câu 2: Các nhà khoa học nhận định rằng sự sống đầu tiên trên Trái Đất nảy sinh từ đại dương. Nhận định đó gợi cho em những suy nghĩ gì? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 27)
Lời giải chi tiết:
Nhận định đó gợi cho em thấy rằng đại dương chính là khởi nguồn của sự sống, trước đây trái đất bao chìm trong mực nước biển.
II. ĐỌC VĂN BẢN
Câu 1: Con cá thiết kình này có gì khác thường? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 27)
Lời giải chi tiết:
Con cá thiết kình này khác thường vì nó có thể phát ra ánh điện (ánh điện của con cá thiết kình cũng phụt tắt).
Câu 2: Chú ý chi tiết miêu tả sự xuất hiện của con cá. (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 28)
Lời giải chi tiết:
Những chi tiết miêu tả sự xuất hiện của con cá là:
- Một vật dài màu đen nổi lên khỏi mặt nước độ một mét.
- Đuôi nó quẫy mạnh làm nước biển sủi bọt. Chưa ai thấy đuôi cá quẫy sóng mạnh như vậy bao giờ!
- Con cá lượn hình vòng cung, để lại phía sau một vệt sáng lấp lánh.
- […] con cá không dài quá tám mươi mét. Chiều ngang hơi khó xác định, tôi có cảm tưởng rằng nó cân đối một cách lạ lùng về cả ba chiều.
- hai lỗ mũi nó vọt lên hai cột nước cao tới bốn mươi mét…cách thở của cá thiết kình.
⇒ Con cá rất to lớn, rất lạ và khó xác định.
Câu 3: Cuộc đuổi bắt con cá của chiếc tàu chiến. (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 28)
Lời giải chi tiết:
Cuộc đuổi bắt con cá của chiếc tàu chiến diễn ra như sau:
- Nghe lệnh thuyền trưởng: “Hai ống khói tàu nhả ra những cuộn khói đen, boong tàu rung lên vì áp lực trong nồi hơi”.
- Chân vịt bắt đầu quay. Tàu Lin-côn lao thẳng về phía con cá.
- Cuộc đuổi bắt kéo dài ít nhất bốn mươi lăm phút, nhưng tốc độ chiếc tàu không cho phép nó theo kịp con cá.
- Nét Len lên vị trí chiến đấu.
- Lò hơi hoạt động mạnh, chân vịt bắt đầu quay bốn mươi ba vòng một phút. Đồng hồ chỉ tốc độ mười tám phẩy năm hải lý một giờ […]
- Trong suốt một giờ, chiếc tàu chiến không tiến gần thêm được một sải.
- Mười giờ năm mươi phút đêm hôm ấy, cách tàu ba hải lý lại bừng lên ánh điện sáng chói như đêm trước.
- Con cá nằm yên…Thuyền trưởng Phác-ra-guýt ra lệnh tàu chạy từ từ để đối thủ khỏi thức giấc. Nét lên lại vị trí chiến đấu, tàu Lin-côn lặng lẽ tới cách con cá bốn trăm mét.
- Khi tàu cách con cá hơn sáu mét, cánh tay Nét bỗng giơ cao, phóng mũi lao sắt lên không trung, một tiếng kêu lanh lảnh phát ra như tiếng kim loại chạm nhau.
Câu 4: Mũi lao đã đâm trúng vật gì? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 30)
Lời giải chi tiết:
Mũi lao đã đâm trúng:
- Một con quái vật được bọc bởi các tấm thép.
- Con cá thiết kình bọc thép khổng lồ.
- Tàu ngầm.
Câu 5: Hình dáng bên ngoài của chiếc tàu ngầm. (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 31)
Lời giải chi tiết:
Hình dáng bên ngoài của chiếc tàu ngầm được thiết kế với kích thước to, thon dài xung quanh được bọc thép, hai bên có vây lái được điều khiển bằng hệ thống điện và bên trên có tháp điều khiển chứa ống nhòm để quan sát và di chuyển.
Câu 6: Điều em đã dự đoán khi đọc phần (2) của văn bản có phù hợp với điều được các nhân vật khám phá ở đây không? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 31)
Lời giải chi tiết:
Điều em dự đoán khi đọc phần (2) của văn bản phù hợp với điều nhân vật khám phá ở đây (là một chiếc tàu ngầm – “do bàn tay con người tạo ra [...] chúng tôi đang nằm trên một chiếc tàu ngầm kì lạ).
III. SAU KHI ĐỌC
Câu 1: Đọc phần (1) của đoạn trích và nêu những chi tiết miêu tả hình dáng lạ lùng của con cá thiết kình. (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 33)
Lời giải chi tiết:
Những chi tiết miêu tả hình dáng lạ lùng của con cá thiết kình là: Vật dài màu đen nổi lên trên mặt nước, Đuôi quẫy mạnh, lượn hình vòng cung để lại phía sau một vệt sáng lấp lánh, không dài quá tám mươi mét, hai lỗ mũi vọt lên hai cột nước cao đến bốn mét
Câu 2: Cuộc chạm trán trên đại dương dẫn ba nhân vật Pi-e A-rôn-nác, Công-xây và Nét Len vào cuộc phiêu lưu trong không gian nào? Lúc ấy, không gian này quen thuộc hay xa lạ với họ? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 33)
Lời giải chi tiết:
- Không gian cuộc phiêu lưu là ở biển cả lúc trời hửng rạng đông đón bình minh.
- Lúc ấy không gian rất quen thuộc nhưng khoảng không gian dường như không được theo ý muốn và suy nghĩ của nhân vật.
Câu 3: Nhan đề Hai vạn dặm dưới biển đã thể hiện ước mơ gì của Giuyn Véc-nơ và những người cùng thời với ông? Ước mơ ấy ngày nay đã được hiện thực hóa như thế nào? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 33)
Lời giải chi tiết:
- Nhan đề đã thể hiện ước mơ được chinh phục biển cả của Giuyn Véc-nơ và những người cùng thời với ông
- Ước mơ đó ngày nay đã được thực hiện hoá bởi rất nhiều thiết bị công nghệ hiện đại do con người sáng tạo ra. Chúng giúp tìm ra sự bí ẩn ẩn sâu dưới đáy biển khơi.
Câu 4: Theo em, nhà văn đã sáng tạo ra hình ảnh chiếc tàu ngầm dựa trên cơ sở hiện thực nào? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 33)
Lời giải chi tiết:
Theo em nhà văn đã sáng tạo hình ảnh chiếc tàu ngầm dựa vào khả năng liên tưởng cùng sự quan sát của bản thân mình để vẽ lên trước mắt người đọc hình ảnh về một chiếc tàu đầy sự chân thực.
Câu 5: Nêu tác dụng của việc nhà văn đã để cho một nhà khoa học vào vai người kể chuyện ngôi thứ nhất. (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 33)
Lời giải chi tiết:
Việc nhà văn để cho một nhà khoa học vào vai người kể chuyện ngôi thứ nhất có tác dụng thể hiện sự tương đồng trong suy nghĩ cùng ước mơ của tác giả đối với nhân vật trần thuật. Nhân vật trần thuật là một nhà khoa học thì sẽ có những kiến thức chuyên ngành rõ ràng hơn đồng thời có thể truyền tải được những suy nghĩ cùng tình cảm của tác một cách chân thực hơn.
Câu 6: Liệt kê những câu văn thể hiện tư duy lô-gíc đặc trưng của truyện khoa học viễn tưởng trong đoạn kể lại những phán đoán của nhân vật giáo sư Pi-e A-rôn-nác - người kể chuyện - về chiếc tàu ngầm. (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 33)
Lời giải chi tiết:
Những câu văn thể hiện tư duy logic đặc trưng của truyện khoa học viễn tưởng trong đoạn trên là:
- Khả năng suy nghĩ của tôi bỗng trở lại ngay, trí nhớ được hồi phục.
- Nếu vậy thì tôi phải xếp quái vật này vào loại bò sát như rùa hay cá sấu.
- Cái mà người ta vẫn tưởng là động vật, là quái vật, là hiện tượng kỳ lạ của thiên nhiên, cái đã làm cho cả thế giới bác học bế tắc đã kích động óc tưởng tượng của các thủy thủ.
- Nhưng nếu đó là cái mai bằng xương của loài động vật thời cổ đại thì sao?
Câu 7: Đề tài của tác phẩm Hai vạn dặm dưới biển là gì? Hiện nay, đề tài đó có còn nhận được sự quan tâm đặc biệt của chúng ta nữa hay không? Vì sao? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 34)
Lời giải chi tiết:
- Để tài của tác phẩm là khoa học.
- Hiện nay đề tài này không còn được sự quan tâm đặc biệt nữa vì con người đã khám phá đạt đến một trình độ nhất định. Những ranh giới của sự bí ẩn ngày càng được hé mở chính vì vậy mà con người dần không còn thấy hứng thú đối với những phát hiện ban đầu nữa.
Câu 8: Theo em, con người cần làm gì để vừa chinh phục đại dương vừa không làm ảnh hưởng môi trường biển? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 34)
Lời giải chi tiết:
Theo em có một số việc làm sau để có thể chinh phục được đại dương nhưng không ảnh hưởng tới môi trường biển:
- Khám phá không đồng nghĩa với phá hủy, khi con người xuống dưới đại dương thì không được làm hại đến các sinh vật biển.
- Không vứt rác xuống biển trong quá trình làm việc.
- Không sử dụng những chất độc hại.
IV. VIẾT KẾT NỐI VỚI ĐỌC
Đề bài: Viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) kể tiếp (theo tưởng tượng của em) về sự kiện diễn ra sau tình huống nhân vật "tôi", Công-xây và Nét Len bị kéo vào bên trong con tàu ngầm. (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 34)
Lời giải chi tiết:
Tôi, Công-xây và Nét Len bị cuốn sâu vào bên trong chiếc tàu điện ngầm - con cá kình mà chúng đã khám phá. Hiện lên trước mắt tôi là hình ảnh của con tàu khang trang với đầy đủ các trang thiết bị cho sự sống. Nó đã thu hút sự chú ý của tôi bởi độ tiện nghi, con tàu như một ngôi nhà thu nhỏ trong lòng đại dương với màu sắc tươi sáng, trang thiết bị đầy đủ và hiện đại. Trông nó khác hẳn với vẻ ngoài đen ngòm, xấu xí khi nó xuất hiện trên mặt nước. Hình ảnh con tàu điện ngầm mãi mãi in đậm trong kí ức của tôi.
