[SOẠN BÀI] NGHE VÀ TÓM TẮT Ý CHÍNH CỦA BÀI NÓI

I. ĐỊNH HƯỚNG

a. Khi nghe người khác trình bày, để nắm được nội dung thông tin, cần biết tóm tắt ý chính của bài nói. Cũng giống như bản tóm tắt một văn bản viết, bản tóm tắt một bài nói có thể có độ dài khác nhau, nhưng cần nếu lại được những ý chính của bài nói.

b. Muốn tóm tắt ý chính của bài nói, các em cần:

  • Tập trung nghe nội dung của bài nói.
  •  Ghi lại các ý chính của bài nói theo hệ thống: ý lớn, ý nhỏ, các bằng chứng hay ví dụ minh họa,…
  • Tùy theo yêu cầu về độ dài của bài tóm tắt để lựa chọn các ý chính của bài nói và trình bày bản tóm tắt cho phù hợp 

II. THỰC HÀNH

Bài tập: Nghe bạn thuyết trình về nội dung văn bản “Ghe xuồng Nam Bộ” đã học và ghi lại các ý chính của bài thuyết minh đó. (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 90)

Lời giải chi tiết: 

1. Sự đa dạng và đặc điểm của các loại xuồng:

- Các loại xuồng phổ biến gồm: xuồng ba lá, xuồng năm lá, tam bản, xuồng vỏ gòn, xuồng độc mộc, xuồng máy,..

  • Xuồng ba lá chiều dài trung bình 4m, rộng 1 và có thể chở từ  4-6 người. 
  • Xuồng tam bản giống như ghe câu nhưng lớn hơn có 4 bơi chèo được dùng để chở nhẹ.
  • Xuồng vở gòn (giống vỏ trái gòn) có kích thước nhỏ và kết cấu đơn giản, kiểu dáng gọn nhẹ chủ yếu được dùng để đi lại, chuyên chở, trao đổi, buôn bán.
  • Xuồng độc mộc (ghe lườn) được người Khmer làm bằng cách chẻ dọc thân cây thốt nốt, khoét rỗng ruột hoặc mua xuồng độc mộc thân gỗ sao, sến ở Campuchia, Lào.
  • Xuồng máy gắn máy nổ và chân vịt như xuồng máy đuôi tôm là loại phương tiện rất “cơ động” nó được sử dụng phổ biến ở vùng sông nước nhất là trong giới thương hồ.

⇒ Có rất nhiều loại xuồng khác nhau được sử dụng với các mục đích khác nhau.

2. Sự đa dạng và đặc điểm của các loại ghe:

- Ghe được dùng để vận chuyển hàng hóa thường là những chiếc ghe có kích thước lớn, sức chở nặng và đi được đường dài.

  • Loại ghe lớn nhất là ghe bầu, nó có mũi và lái nhọn, bụng phình to, có tải trọng tương đối lớn, chạy buồm, lướt sóng tốt, đi nhanh, có nhiều chèo để đi sông, đi biển dài ngày. Ghe bầu thường được dùng đi đường biển. 
  • Ghe lồng (hay ghe bản lồng) là loại ghe lớn, đầu mũi dài và có mui che mưa nắng, lòng ghe được ngăn thành từng khoang nhỏ để chứa các loại hàng hóa khác nhau, nó thường được dùng để vận chuyển hàng hóa đi dọc bờ biển.
  • Ghe chài to, có mui kiên cố gồm nhiều mảnh gỗ ghép lại, có hai tầng và chở được nhiều nhất.
  • Ghe cào tôm đầu mũi lài, khá phẳng có bánh lái gặp bên hông, dáng nhỏ thường được dùng cào tôm vào ban đêm.
  • Ghe ngo là loại ghe nhiều màu sắc của dân tộc Khmer thường được dùng trong các lễ hội ở các cuộc bơi đua. Nó được làm bằng cây sào dài 10m trở lên không mui, ở đầu mũi chạm hình rồng, rắn, phụng, lân hoặc voi, sư tử, chó biển. Ghe ngo có thể chờ từ 20 đến 40 tay chèo, xếp thành hàng đôi, một người cầm lái và một người cầm mũi.
  • Ghe hầu sang hơn ghe điệu, dành cho cai tổng, tri phủ, tri huyện, vào ban đêm ghe sẽ được thắp sáng để báo hiệu cho đây là ghe của quan.

- Ngoài ra, ở mỗi địa phương khác nhau cũng sẽ có những loại ghe khác nhau phù hợp với điều kiện sông nước và nhu cầu sản xuất, đi lại trong vùng. Ví dụ như:

  •  Ghe câu của Phú Quốc có buồm, 5 cặp chèo dùng để đánh bắt thuỷ sản.
  • Ghe cửa của Bà Rịa chuyên chở thuỷ sản. 
  • Ghe lưới rùng của Phước Hải được dùng để đánh bắt thuỷ sản.
  • Ghe Cửa Đại được dùng để đánh bắt trên biển và chuyên chở hàng hoá đi biển hoặc trên các con sông lớn.

3. Giá trị và ý nghĩa của các loại ghe, xuồng ở Nam Bộ:

  • Ghe, xuồng ở Nam Bộ vừa là một loại phương tiện di chuyển, vận chuyển hữu hiệu vừa ẩn chứa những giá trị văn hóa vô cùng độc đáo.
  • Dù cho khoa học kĩ thuật có phát triển thì ghe, xuồng vẫn giữ những vị trí quan trọng ở mảnh đất này.