I. CHUẨN BỊ ĐỌC
Câu hỏi: Ghi lại một vài cảm nhận của em khi đọc bài thơ Sang thu của Hữu Thỉnh (Ngữ văn 7 tập một, bộ sách Chân trời sáng tạo) trước khi đọc văn bản này. (SGK Ngữ văn lớp 8 Tập 1 - trang 62)
Lời giải chi tiết:
Khi đọc bài thơ “Sang thu" em cảm nhận được sự tinh tế của nhà thơ Hữu Thỉnh trước những dấu hiệu giao mùa từ hạ sang thu.
II. TRẢI NGHIỆM CÙNG VĂN BẢN
Câu 1: Việc nêu ba câu hỏi liên tiếp có tác dụng gì? (SGK Ngữ văn lớp 8 Tập 1 - trang 63)
Lời giải chi tiết:
Tác dụng: Cho thấy sự bất ngờ, ngỡ ngàng trước dấu hiệu sang thu.
Câu 2: Em hiểu thế nào về nhận xét “khổ thơ thứ ba là cái gốc của cây thơ đó”? (SGK Ngữ văn lớp 8 Tập 1 - trang 64)
Lời giải chi tiết:
Nhận xét trên đã chỉ rõ nguyên nhân của sự bất ngờ, ngỡ ngàng của nhà thơ trước các dấu hiệu giao mùa. Khổ thơ đã đem đến cho bài thơ một vẻ đẹp mới và làm trọn vẹn thêm cái ý sang thu của hồn người chưa thật sự rõ ở hai khổ thơ trên.
III. SUY NGẪM VÀ PHẢN HỒI
Câu 1: Xác định hệ thống luận điểm, lí lẽ, bằng chứng của văn bản. (SGK Ngữ văn lớp 8 Tập 1 - trang 65)
Lời giải chi tiết:
- Luận điểm 1: Mùa thu đến một cách đột ngột, bất ngờ
- Bắt đầu bằng hương ổi nao nức.
- Sương chùng chình qua ngõ.
- Tác giả không tin được rằng mùa thu đã về “Hình như thu đã về”.
- Luận điểm 2: Những cảm nhận thực về mùa thu.
- Quan sát thiên nhiên ở một không gian rộng lớn hơn.
- Thấy được sự thay đổi của các sự vật bằng mắt thường: Dòng sông khác với ngày thường, đàn chim bắt đầu vội và và đám mây đã chuyển mình.
- Luận điểm 3: Dấu hiệu rõ ràng của mùa thu.
- Mùa thu được cảm nhận bằng kinh nghiệm và cả suy ngẫm.
- Tác giả nhận ra sự khác thường của mưa, của nắng, sấm và cả chớp.
- Luận điểm 4: Cảm nhận, suy nghĩ và tình cảm của tác giả đối với mùa thu.
- Những sự thay đổi của con người khi sang thu.
- Nhan đề đã thấm vào cả cảnh vật và con người.
Câu 2: Nêu luận đề của văn bản. Dựa trên cơ sở nào em xác định như vậy? (SGK Ngữ văn lớp 8 Tập 1 - trang 65)
Lời giải chi tiết:
Luận đề: Sự thay đổi của con người và thiên nhiên trong buổi giao mùa từ hạ sang thu.
→ Em xác định như vậy dựa vào nhan đề, đoạn kết và cách trình bày của văn bản.
Câu 3: Phân tích mối liên hệ giữa luận đề, luận điểm, lí lẽ và bằng chứng. (SGK Ngữ văn lớp 8 Tập 1 - trang 65)
Lời giải chi tiết:
Luận đề, luận điểm, lí lẽ và bằng chứng có mối liên hệ rất chặt chẽ và không thể tách rời. Hệ thống luận điểm giúp sáng tỏ luận đề, các lí lẽ và dẫn chứng giúp tăng tính mạch lạc, logic, tính thuyết phục.
Câu 4: Tìm câu văn thể hiện bằng chứng khách quan và ý kiến, đánh giá chủ quan của người viết trong đoạn văn sau (SGK Ngữ văn lớp 8 Tập 1 - trang 65)
Với các thi nhân, mùa thu lưu dấu của mình trong những vần thơ đượm một vẻ riêng trong trẻo. Nguyễn Du, Nguyễn Khuyến, Xuân Diệu, Huy Cận, Lưu Trọng Lư, Tế Hanh, Nguyễn Đình Thi,… đều có những câu thơ, bài thơ tuyệt đẹp. Đến lượt mình, Hữu Thỉnh lại làm cho mùa thu có thêm hương sắc mới.
Lời giải chi tiết:
- Câu thể hiện bằng chứng khách quan trong đoạn văn trên là: “Với các thi nhân, mùa thu lưu dấu ấn của mình trong những vần thơ đượm một vẻ riêng trong trẻo: Nguyễn Du, Nguyễn Khuyến, Xuân Diệu, Huy Cận, Lưu Trọng Lư, Tế Hanh, Nguyễn Đình Thi đều có những câu thơ, bài thơ tuyệt đẹp.”
- Ý kiến và đánh giá chủ quan của người viết trong đoạn văn đó là: Đến lượt mình, Hữu Thỉnh lại làm cho mùa thu có thêm hương sắc mới.
Câu 5: Em có đồng ý với nhận định: “Nhan đề Sang thu vừa bao trùm lại vừa thấm vào từng từ ngữ, cảnh vật” hay không? Vì sao? (SGK Ngữ văn lớp 8 Tập 1 - trang 65)
Lời giải chi tiết:
Em đồng ý với nhận định trên vì nhan đề của bài thơ đã giúp tác giả truyền tải chủ đề của tác phẩm. Ông đã rất thành công trong việc thể hiện sự lựa chọn tuyệt vời của khoảnh khắc thời gian, tạo nên một sự kết hợp đầy tinh tế giữa sự mơ hồ và cái có, tạo ra cho tâm hồn người đọc cảm giác đong đầy của mùa thu. Nó mang trong mình sự nhạy cảm, nhẹ nhàng, cảm giác vừa lạ vừa quen đã đánh thức những cảm xúc sâu thẳm nhất trong ta. "Sang thu" cũng thể hiện lên chuyển biến của đời người khi đã trải qua những thăng trầm và trở nên vững chắc hơn trước những thử thách của cuộc sống.
Câu 6: Viết từ bốn đến năm câu để trình bàu cảm nhận của em về vẻ đẹp của thiên nhiên lúc giao mùa.(SGK Ngữ văn lớp 8 Tập 1 - trang 65)
Lời giải chi tiết:
Khoảng thời gian chuyển từ cuối hạ sang đầu thu là khoảng thời gian em cảm nhận rõ ràng nhất sự chuyển biến của đất trời. Những trưa hè oi bức, dát vàng cả con đường đã không còn nữa. Thay vào đó là những tia nắng dịu dàng, chờn vờn, len lỏi từng góc phố, hàng cây. Không khí se lạnh khiến mọi người vội tìm những chiếc áo khoác mỏng, một bàn tay ấm và một cái ôm thật lâu. Khoảnh khắc ấy thiên nhiên và con người như hòa quyện vào nhau. Những điều đó đã làm em thêm yêu những khoảnh khắc chớm thu.
