TỪ NGỮ ĐỊA PHƯƠNG
Câu 1: Chỉ ra từ ngữ địa phương và tác dụng của việc sử dụng những từ ngữ đó trong các trường hợp sau. (SGK Ngữ văn lớp 8 Tập 1 - trang 24)
a. Ai đi vô nơi đây
Xin dừng chân xứ Nghệ.
(Huy Cận, Ai vô xứ Nghệ)
b. Đến bờ ni anh bảo:
“Ruộng mình quên cày xáo
Nên lúa chín không đều
Nhớ lấy để mùa sau
Nhà cố làm cho tốt”.
(Trần Hữu Thung, Thăm lúa)
c. Chừ đây Huế, Huế ơi! Xiềng gông xưa đã gãy
Hãy bay lên! Sông núi của ta rồi!
(Tố Hữu, Huế tháng Tám)
d. – Nói như cậu thì… còn chi là Huế!
(Hoàng Phủ Ngọc Tường, Chuyện cơm hến)
e. Má, tánh lo xa. Chứ gió chướng vào mùa thì lúa cũng vừa chín tới, hi vọng rực lên theo màu lúa.
(Nguyễn Ngọc Tư, Trở gió)
Lời giải chi tiết:
a. Từ ngữ địa phương là “vô" → dùng theo cách nói của người xứ Nghệ để gợi lên sự thân mật và gần gũi.
b. Từ ngữ địa phương là “ni" → lời nói thường ngày, mộc mạc và tạo thành hình ảnh thơ rất chân thực, sinh động.
c. Từ ngữ địa phương là “xiềng, gông" → làm nổi bật cảm xúc tự hào, vui sướng của người vùng đất cố đô trong ngày cách mạng thành công.
d. Từ ngữ địa phương là “chí" → âm điệu nhẹ nhàng và mang sắc thái lời ăn tiếng nói của người xứ Huế.
e. Từ ngữ địa phương là “má, tánh" → phản ánh đời sống một cách chân thực đồng thời thể hiện được bản sắc của một vùng đất.
Câu 2: Nhận xét việc sử dụng từ ngữ địa phương (in đậm) trong các trường hợp sau. (SGK Ngữ văn lớp 8 Tập 1 - trang 24)
a. Năm học này, cả lớp đặt chỉ tiêu giồng và chăm sóc 20 cây ở nghĩa trang liệt sĩ của xã.
(Trích Biên bản họp lớp)
b. Con xem, mới có hai hôm mà hạt đậu nó đã nhớn thế đấy. Nếu con giồng nó ra vườn, chăm bón cẩn thận, nó sẽ ra hoa ra quả…
(Vũ Tú Nam, Những truyện hay viết cho thiếu nhi)
c. Lần đầu tiên tôi theo tía nuôi tôi và thằng Cò đi “ăn ong” đây!
(Đoàn Giỏi, Đất rừng phương Nam)
d. Tui xin cam đoan những nội dung trình bày trên đây là đúng sự thật.
(Trích một bản tường trình)
Lời giải chi tiết:
a. Không hợp lý vì đây là văn bản hành chính, phải thay "giồng" thành "trồng".
b. Hợp lý vì nó rất tự nhiên, làm cho người đọc cảm giác như được nghe giọng nói thực của người dân Bắc Bộ
c. Hợp lý vì nó nhằm làm rõ khung cảnh của vùng miền cùng bối cảnh câu chuyện.
d. Không hợp lý vì đây là văn bản tường trình phải thay "tui" thành "tôi".
Câu 3: Trong những trường hợp giao tiếp sau đây, trường hợp nào cần tránh dùng từ ngữ địa phương? (SGK Ngữ văn lớp 8 Tập 1 - trang 25)
a. Phát biểu ý kiến tại một đại hội của trường
b. Trò chuyện với những người thân trong gia đình
c. Viết biên bản cuộc họp đầu năm của lớp
d. Nhắn tin cho một bạn thân
e. Thuyết minh về di tích văn hóa ở địa phương cho khách tham quan
Lời giải chi tiết:
Những trường hợp cần tránh dùng từ ngữ địa phương đó là: a, c, e.
