MẠCH LẠC VÀ LIÊN KẾT
Câu 1: Hãy phân tích tính mạch lạc của đoạn văn sau: (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 34)
Sáu giờ, trời hửng sáng. Cùng với những tia sáng đầu tiên của bình minh, ánh điện của con cá thiết kình cũng phụt tắt. Tới bảy giờ, trời gần sáng rõ. Nhưng sương mù dày đặc đang trải ra ở chân trời, và dùng ống nhòm loại tốt nhất cũng chẳng thấy rõ vật gì. Có thể hình dung được chúng tôi thất vọng và giận dữ đến mức nào!
Lời giải chi tiết:
- Đoạn văn trên viết về việc những người trên tàu chiến quan sát để tiếp cận “con cá thiết kình”.
- Sự việc trong đoạn văn trên được sắp xếp theo trật tự thời gian tuyến tính.
- Sự thống nhất về đề tài cùng trình tự sắp xếp các sự việc theo nguyên tắc nhân quả giúp cho đoạn văn mạch lạc khiến người đọc có thể hiểu rõ nghĩa của đoạn văn hơn.
Câu 2: Hãy chỉ ra các phương tiện liên kết được sử dụng trong đoạn trích sau và nêu chức năng của chúng: (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 34)
Cách chiếc tàu chiến một hải lí rưỡi, có một vật dài màu đen nổi lên khỏi mặt nước độ một mét. Đuôi nó quẫy mạnh làm nước biển sủi bọt. Chưa ai thấy đuôi cá quẫy sóng mạnh như vậy bao giờ! Con cá lượn hình vòng cung, để lại phía sau một vệt sáng lấp lánh. Chiếc tàu tiến lại gần. Tôi bắt đầu ngắm kĩ con cá. Báo cáo của tàu Hen-vơ-chi-a và San-nông hơi cường điệu kích thước của nó. Theo tôi, con cá không dài quá tám mươi mét. Chiều ngang hơi khó xác định, nhưng tôi có cảm tưởng rằng nó cân đối một cách lạ lùng về cả ba chiều.
Lời giải chi tiết:
Các phương tiện liên kết trong đoạn văn gồm:
- Phép thế: nó - vật dài màu đen, nó - con cá.
- Từ đồng nghĩa: chiếc tàu - tàu chiến.
- Phép lặp: con cá.
⇒ Chức năng: giúp bảo đảm sự kết nối về hình thức giữa các câu để tạo thành một chỉnh thể thống nhất.
Câu 3: Theo em, có thể sắp xếp các câu trong đoạn văn dưới đây theo một trật tự khác được không? Vì sao? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 34)
(1) Nhưng con cá cũng bơi với tốc độ y như vậy! (2) Trong suốt một giờ, chiếc tàu chiến không tiến gần thêm được một sải! (3) Thật là nhục nhã cho một trong những chiếc tàu chạy nhanh nhất của hạm đội Mỹ! (4) Anh em thủy thủ tức giận điên người. (5) Họ nguyền rủa quái vật, nhưng nó vẫn phớt lờ.
Lời giải chi tiết:
Theo em không thể sắp xếp các câu trong đoạn theo trình tự khác vì tính mạch lạc trong đoạn trích sẽ bị thay đổi khiến đoạn văn trở nên lủng củng.
Câu 4: Viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) kể lại một tình huống trong Cuộc chạm trán trên đại dương. Thuyết minh ngắn gọn về mạch lạc và liên kết của đoạn văn. (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 35)
Lời giải chi tiết:
- Văn bản Cuộc chạm trán trên đại dương là một văn bản rất ý nghĩa khi đã đề cao sự thám hiểm cùng niềm đam mê khám phá của các nhà khoa học. Nó đã để lại ấn tượng trong lòng người đọc bởi hình ảnh của con tàu ngầm dưới mắt của nhân vật “tôi” sau khi bị ngất đi. Sau khi hồi phục, nhân vật tôi đã trèo lên lưng chiếc tàu ngầm lấy chân gõ gõ thì nhận được lại sự cứng cáp. Hàng loạt những câu hỏi hiện ra trước mắt nhà thám hiểm về sự lạ lẫm của “con vật”, không chỉ về độ cứng mà cái lưng đen bóng cũng nhẵn nhụi, không có một chút vẩy hoá ra là nó làm bằng thép. Giờ phút này nhà thám hiểm mới phát hiện ra một sự thật về hiện tượng kỳ lạ của thiên nhiên mà các nhà thám hiểm theo đuổi bấy lâu nay hoá ra lại là sản phẩm của con người.
- Đoạn văn trên được viết hướng tới nội dung là nhân vật tôi cảm nhận về tàu ngầm - hiện tượng thiên nhiên kỳ lạ, các câu trong đoạn đều hướng tới chủ đề và chúng được sắp xếp theo một trình tự hợp lý.
