I. BIỆN PHÁP TU TỪ
Câu 1: Nhà thơ sử dụng biện pháp tu từ nào trong những dòng thơ sau đây? Nêu tác dụng của biện pháp tu từ đó. (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 - trang 42)
Một ngày hòa bình
Anh không về nữa.
Lời giải chi tiết:
Nhà thơ đã sử dụng biện pháp nói giảm nói tránh để tránh gây cảm giác giác đau thương, mất mát và tạo cảm giác dễ dàng tiếp nhận cho người đọc.
Câu 2: Hãy tìm thêm một số ví dụ ngoài bài thơ Đồng dao mùa xuân có sử dụng biện pháp tu từ được dùng trong hai dòng thơ Một ngày hòa bình/ Anh không về nữa. (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 - trang 42)
Lời giải chi tiết:
Một số bài thơ sử dụng biện pháp nói giảm nói tránh:
- Khóc Dương Khuê - Nguyễn Khuyến : Bác Dương thôi đã thôi rồi/Nước mây man mác ngậm ngùi lòng ta.
- Lời Bác dặn trước lúc đi xa: Chuyện kể rằng trước lúc Người ra đi, Bác muốn nghe một câu hò xứ Huế.
Câu 3: Xác định biện pháp tu từ trong những câu văn sau và nêu tác dụng: (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 - trang 42)
a. Nhưng trước khi nhắm mắt, tôi khuyên anh: ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn rồi cũng mang vạ vào mình đấy.
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)
b. Lắm khi em cũng nghĩ nỗi nhà cửa như thế này là nguy hiểm, nhưng em nghèo sức quá, em đã nghĩ ròng rã hàng mấy tháng cũng không biết làm như thế nào.
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)
Lời giải chi tiết:
a. Biện pháp tu từ được sử dụng là nói giảm nói tránh: "nhắm mắt" thay cho "chết”.
⇒ Việc sử dụng biện pháp tu từ có tác dụng: Giúp cái chết trở nên nhẹ nhàng, thanh thản và giống như một giấc ngủ hơn.
b. Biện pháp tu từ được sử dụng là nói giảm nói tránh: "nghèo sức" thay cho "yếu", "sức khỏe kém",..
⇒ Việc sử dụng biện pháp tu từ có tác dụng: Tạo cảm giác khiêm nhường và lịch sự hơn đối với người nghe.
Câu 4: Xác định biện pháp tu từ điệp ngữ trong bài thơ Đồng dao mùa xuân và nêu tác dụng. (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 - trang 42)
Lời giải chi tiết:
Biện pháp tu từ điệp ngữ trong bài thơ là: Có một người lính; Một...; Anh ngồi…
⇒ Sử dụng biện pháp điệp ngữ có tác dụng: nhấn mạnh hình ảnh người lính và những sự kiện anh gặp phải cùng dáng vẻ của anh để tạo nhịp điệu cho bài thơ.
II. NGHĨA CỦA TỪ
Câu 5: Xác định nghĩa của các từ ngữ núi xanh và máu lửa trong khổ thơ: (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 - trang 42)
Có một người lính
Đi vào núi xanh
Những năm máu lửa.
Em căn cứ vào đâu để xác định như vậy?
Lời giải chi tiết:
- Nghĩa của các từ trong khổ thơ trên là:
- Núi xanh: chỉ chiến trường kháng chiến của nhân dân ta “dãy núi Trường Sơn”.
- Máu lửa: chỉ cuộc kháng chiến khốc liệt của nhân dân ta.
⇒ Em xác định như vậy căn cứ vào nội dung của cả đoạn thơ.
Câu 6: Cho biết sự khác biệt về nghĩa của từ xuân trong các cụm từ ngày xuân, tuổi xuân, đồng dao mùa xuân. (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 - trang 42)
Lời giải chi tiết:
Sự khác biệt về nghĩa của từ xuân trong các cụm từ trên là:
- Ngày xuân: chỉ ngày mùa xuân.
- Tuổi xuân: chỉ tuổi trẻ còn nhiều hy vọng phía trước.
- Đồng dao mùa xuân: chỉ đồng dao về mùa xuân.
