[SOẠN BÀI] THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT TRANG 48

Câu 1: Trong hai khổ thơ đầu của bài thơ Mẹ (Đỗ Trung Lai), các dòng thơ được bố trí thành từng cặp có tương phản (trái ngược) về nghĩa. Hãy chỉ ra điều đó và cho biết cách bố trí như vậy có tác dụng gì. (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 - trang 48)

Lời giải chi tiết:

Hai khổ thơ đầu của bài thơ Đỗ Trung Lai các dòng thơ được bố trí thành từng cặp có sự đối lập (trái ngược) nhau về nghĩa như sau:

  1. Lưng mẹ còng >< cau vẫn thẳng.
  2.  Cau - ngọn xanh rờn >< mẹ - đầu bạc trắng.
  3. Cau ngày càng cao >< mẹ ngày một thấp.
  4. Cau gần với trời >< mẹ thì gần đất.

⇒ Tác dụng: Khắc hoạ hình ảnh người mẹ ngày một già, ngày một héo mòn theo thời gian.

Câu 2: Nêu tác dụng miêu tả, biểu cảm của biện pháp tu từ so sánh được sử dụng trong khổ thơ dưới đây: (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 - trang 48)

Một miếng cau khô 

Khô gầy như mẹ

Con nâng trên tay 

Không cầm được lệ

(Đỗ Trung Lai) 

Lời giải chi tiết:

Hình ảnh so sánh trong đoạn thơ trên là: cau khô ví như sự khô gầy của mẹ. Hai hình ảnh này được đặt song song với nhau gợi lên trong ta hình ảnh mẹ gầy guộc, xanh xao cùng với làn da nâu ngăm ngăm và nhăn nheo. Mặc dù chỉ là hình ảnh so sánh nhẹ nhàng nhưng lại mang đến cho ta nỗi chua xót, đau đớn. Lòng ta như thắt lại, rưng rưng khi đọc những câu thơ ấy. Người con nâng miếng cau khô trên tay như nhìn thấy hình ảnh khô gầy của mẹ mà xót xa “không cầm được lệ”. Đây là một hình ảnh so sánh đơn giản nhưng lại có sức gợi và sức biểu cảm rất lớn. 

Câu 3: Câu hỏi “Sao mẹ ta già?” trong bài thơ Mẹ (Đỗ Trung Lai) có tác dụng như thế nào đối với việc thể hiện tình cảm của tác giả? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 - trang 49)

Lời giải chi tiết:

Câu hỏi “Sao mẹ ta già?” là một câu hỏi nhưng không nhằm mục đích mang lại câu trả lời mà nó dùng để bộc lộ tình cảm cùng cảm xúc của tác giả đối với mẹ. Khi nhìn thấy hình ảnh mẹ gầy guộc và ngày một già đi mà không làm gì được bèn bất lực mà thốt lên câu hỏi thiện sự đau đớn, xót xa.

Câu 4: Tìm các câu hỏi trong bài thơ Ông đồ (Vũ Đình Liên). Tác giả sử dụng những câu hỏi đó để biểu đạt điều gì? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 - trang 49)

Lời giải chi tiết:

Những câu hỏi trong bài thơ “Ông đồ” là:

  • Người thuê viết nay đâu?
  • Hồn ở đâu bây giờ?

⇒ Những câu hỏi trên không phải để hỏi mà được dùng để bộc lộ cảm xúc của tác giả trước nền Hán học đang bị mai một và lãng quên. Câu hỏi đầu tiên vang lên như một lời ai oán đầy xót xa, người ta chẳng còn chơi chữ hay mua chữ nữa mà thay vào đó là những thú vui của phương Tây. Câu hỏi thứ hai như một sự cảm thương hay tiếc nuối cho những giá trị truyền thống đã mất.