I. TRƯỚC KHI ĐỌC
Câu 1: "Thời tiết bây giờ khó lường thật!" - Đó là lời nhận xét ta vẫn thường nghe. Em có cảm nhận gì về những lo lắng ẩn chứa trong đó? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 78)
Lời giải chi tiết:
Trong câu nói ta có thể thấy rõ sự bất lực của con người trước sự biến đổi của thời tiết. Nắng - mưa, nóng - lạnh giờ đã không còn tuân theo theo bất cứ quy luật nào được định sẵn.
Câu 2: Qua quan sát trực tiếp hoặc qua tìm hiểu các nguồn thông tin, em đã biết được những thay đổi bất thường nào trong nhịp sinh trưởng và tập tính của một số loài sinh vật? Những thay đổi bất thường ấy đã gợi lên trong em cảm nhận, suy nghĩ gì? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 78)
Lời giải chi tiết:
- Nhịp sống và sinh hoạt của các loài đã bị thay đổi rất nhiều do biến đổi khí hậu.
- Những thay đổi ấy đã khiến chúng ta cảm thấy đau buồn, xót xa bởi hàng loạt con vật, sinh vật nhỏ nhoi đáng thương đang phải chịu sự tàn phá bởi chính những con người.
II. ĐỌC VĂN BẢN
Câu 1: Những cách gọi tên khác nhau đối với hiện tượng biến đổi khí hậu trên Trái Đất. (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 78)
Lời giải chi tiết:
Những cách gọi khác như: sự nóng lên của Trái Đất hay sự bất thường của Trái Đất.
Câu 2: Hiện tượng được nhắc ở đây chứa đựng lời giải thích về nhan đề của văn bản. (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 79)
Lời giải chi tiết:
Thường thì những bông hoa thủy tiên ở Bet-the-xđa, bang Ma-ri-lan sẽ nở vào tháng Ba nhưng năm nay lại bắt đầu nở từ đầu tháng Một, đây là điều bất thường.
Câu 3: Giải thích của tác giả về sự xuất hiện đồng thời hai thái cực của thời tiết. (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 79)
Lời giải chi tiết:
Nhiệt độ trung bình đang tăng và Trái Đất nóng lên dẫn đến đất bốc hơi nhiều hơn vì thế mà:
- Khu vực có khí hậu khô tự nhiên sẽ ngày càng khô hơn.
- Tốc độ bay hơi của nước tăng mang nhiều hơi nước vào không khí nên những khu vực gần diện tích mặt nước rộng sẽ có lượng mưa cao và ẩm ướt hơn.
Câu 4: Tại sao có thể cho rằng người ta đã nhầm lẫn khi dùng thuật ngữ “sự nóng lên của Trái Đất”? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 80)
Lời giải chi tiết:
Có thể cho rằng người ta đã nhầm lẫn khi dùng thuật ngữ này vì:
- Nó gợi lên sự không đồng nhất, từ từ xảy ra mà chủ yếu là muốn nhắc đến nhiệt độ. Hiện tượng này là bình thường mà không gây ra bất cứ vấn đề gì.
- Thực tế, khí hậu Trái Đất đang diễn ra không giống nhau trên các vùng địa lý và nhanh hơn so với tốc độ biến đổi khí hậu tự nhiên trước kia và nhanh hơn khoảng thời gian để hệ sinh thái và xã hội điều chỉnh.
- Nó gây ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống của con người.
Câu 5: Cách trình bày đoạn trích dẫn dài lấy từ một nguồn tài liệu tham khảo có liên quan tới vấn đề đang bàn. (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 81)
Lời giải chi tiết:
Trích từ: Trang CNN.com (ngày 07/8/2007) giới thiệu một báo cáo do WMO của Liên hợp quốc công cha.
Câu 6: Hiện tượng thời tiết cực đoan đang diễn ra thế nào trong thời điểm hiện nay? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 81)
Lời giải chi tiết:
Thời tiết đang có xu hướng cực đoan đến tận mùa hè 2008: Những cơn mưa lớn chưa từng thấy ở bang Iowa khiến sông Cedar tràn bờ và khiến trung tâm thành phố Cedar Rapids bị lụt. Mực nước sông đang cao hơn mặt nước biển 9,1m.
III. SAU KHI ĐỌC
Câu 1: Hãy chọn trong văn bản một cụm từ có thể khái quát được nội dung chính của vấn đề mà tác giả muốn trao đổi. (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 82)
Lời giải chi tiết:
Có thể chọn rất nhiều cụm từ như: biến đổi khí hậu, sự bất thường của Trái Đất hay sự rối loạn khí hậu toàn cầu.
Câu 2: Nhan đề của văn bản đã gợi cho em những ấn tượng, suy nghĩ gì? Chi tiết hoa thủy tiên nở đầu tháng Một có thể được xem là một chi tiết "đắt" hay không? Vì sao? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 82)
Lời giải chi tiết:
- Nhan đề của văn bản đã gợi cho em ấn tượng độc đáo vì nó là trải nghiệm và là những quan sát tinh tế của tác giả.
- Chi tiết hoa thủy tiên nở đầu tháng Một có thể coi là chi tiết “đắt” vì nó gợi cho tác giả tìm được nhan đề ấn tượng và việc trình bày những thông tin mang tính khoa học với việc nêu những quan sát cùng trải nghiệm của bản thân khiến văn bản thực sự có sức hấp dẫn. Ngoài ra chi tiết này mang tính điển hình và làm nổi bật lên được ý tưởng cơ bản.
Câu 3: "Sự bất thường của Trái Đất" đã được tác giả làm sáng tỏ qua những bằng chứng nào? Dựa vào trải nghiệm riêng của em, hãy bổ sung bằng chứng cho vấn đề này. (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 82)
Lời giải chi tiết:
Những bằng chứng làm sáng tỏ là thời tiết thay đổi bất thường, diễn ra với tốc độ nhanh và nó đang đồng thời tồn tại ở hai thái cực.
⇒ Đây là những bằng chứng vô cùng thuyết phục vì nó chính là những ví dụ thực tế, đời thường.
Câu 4: Theo em, trong văn bản, đoạn văn nào thể hiện rõ mối quan hệ nhân quả giữa các sự kiện thuộc loại "sự biến đổi cực đoan của thời tiết"? Cho biết vì sao em xác định như vậy. (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 82)
Lời giải chi tiết:
Theo em cả 4 đoạn của phần 2 đều thể hiện rõ mối quan hệ nhân quả giữa các sự kiện được trình bày.
Câu 5: Hãy chỉ ra những dấu hiệu chứng tỏ khi viết văn bản này, tác giả đã sử dụng nhiều tài liệu tham khảo cần thiết. (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 82)
Lời giải chi tiết:
Dấu hiệu là tác giả đã dùng hàng loạt các tên nhân vật và các tài liệu khác:
- Báo Niu Ooc Thai-mơ có một câu miêu tả chính xác tình trạng bất thường của Trái đất mà người Ai-o-oa hẳn đang cảm thấy: “Giép-Dooc, nhà thủy văn học đang làm cho Trung tâm thời tiết ở Đa-vin-pót, Ai-o-oa nói: Thường khi phá kỷ lục, bạn chỉ vượt qua mức cũ 2,5 đến 5cm. Nhưng hơn kỉ lục cũ tận 1,8 m thì quá ngạc nhiên”
- Trang CNN.com (ngày 07/08/2007) giới thiệu một báo cáo do Tổ chức khí tượng thế giới (WMO) của Liên hợp quốc công bố…..
- Như Giôn - hô - đơ - rơn nói:....
Câu 6: Tác giả đã đưa vào văn bản rất nhiều số liệu. Đó là những số liệu nào? Việc dẫn số liệu như vậy có ý nghĩa gì? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 82)
Lời giải chi tiết:
Những số liệu mà tác giả đưa vào sử dụng là; “lũ và mưa lớn đã làm sập 23 000 ngôi nhà xây bằng gạch đất sét”, “62 người thiệt mạng”, “...cao đến 4,6 m đã tràn qua 68 hòn đảo…”, “nhiệt độ xuống tới -22C, -18C…”, “vùng tuyết rơi dày đến 25cm”.
→ Việc sử dụng số liệu như vật có tác dụng làm tăng tính thuyết phục cho điều mà tác giả muốn nói đến và cho thấy mức độ cập nhật thông tin của tác giả.
Câu 7: Nêu lên điều có ý nghĩa nhất mà em thu nhận được sau khi đọc văn bản này. (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 82)
Lời giải chi tiết:
Văn bản mang lại cho em bài học về cách đọc hiểu một văn bản thông tin, cách viết văn bản thông tin từ việc triển khai luận điểm, lấy dẫn chứng, số liệu. Đồng thời có cái nhìn đúng đắn về tình trạng biến đổi khí hậu trên thế giới vào thời điểm hiện nay.
IV. VIẾT KẾT NỐI VỚI ĐỌC
Đề bài: Hãy viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) trình bày hiểu biết và suy nghĩ của em về tác động của biến đổi khí hậu ở vùng miền em đang sống. (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 82)
Lời giải chi tiết:
Biến đổi khí hậu vẫn luôn là vấn đề được rất nhiều người quan tâm. Khí hậu luôn là sự sống của con người, nó giúp con người sống và hưởng thụ cuộc sống. Nhưng hiện nay khí hậu lại đang ngày càng biến đổi theo chiều hướng xấu đi gây ảnh hưởng rất lớn tới đến đời sống của con người cũng như toàn sinh vật trên trái đất. Trái đất đang ngày càng nóng lên khiến con người trải qua thời tiết thất thường, lũ lụt và hạn hán xảy ra càng lúc càng nhiều với mức độ nghiêm trọng, sinh vật thì thiếu đi nơi ở, thức ăn, tập tính sinh hoạt cũng biến đổi để phù hợp với thời tiết. Ở thủ đô cũng không thể tránh khỏi việc phải gánh chịu những hậu quả khôn lường do biến đổi khí hậu. Người dân ra đường vào buổi sáng mà ngỡ như đang ở Sapa sương mù, giữa trời mùa hè oi bức nhưng vẫn có những ngày phải mặc áo thu đông vì thay đổi thời tiết. Chúng ta cần chung tay hành động vì một bầu trời xanh và vì những hậu quả khôn lường mà biến đổi khí hậu gây nên.
