[SOẠN BÀI] TRƯA THA HƯƠNG

I. CHUẨN BỊ

Yêu cầu: Đọc trước tùy bút Trưa tha hương và tìm hiểu thêm về tác giả Trần Cư. (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 63)

Lời giải chi tiết: 

- Tác giả Trần Cư:

  • Trần Cư tên thật là Trần Ngọc Cư (3/4/1918) tại Thuỷ Nguyên, Hải Phòng. Ông sinh ra trong một gia đình đông con và được học hành đàng hoàng do cha mẹ đã rất vất vả và cố gắng.
  • Cùng với nỗ lực của bản thân cùng gia đình Trần Cư đã lấy được bằng tú tài triết học phần một vào năm 1938. Vì không muốn là gánh nặng cho người thân nên ông đã quyết định thi vào ngành bưu điện Đông Dương, đi làm lấy tiền phụ giúp gia đình, đồng thời học nốt phần hai sau đó tập trung viết báo.
  • Trần Cư được bạn bè mách bảo tìm đến với báo chí, năm 1941 là lần đầu tiên trong đời ông có bài đăng trên tờ Tin mới văn chương.
  • Tờ báo mà ông cộng tác lâu nhất đó là “Tiểu thuyết thứ bảy”, trên tờ báo này Trần Cư chủ yếu đăng các tác phẩm văn học như truyện ngắn, ký, tùy bút. Tác phẩm tiêu biểu của ông gồm Trưa tha hương (17-7-1943), Trên lái thần (12-1944). 

II. CÂU HỎI GIỮA BÀI

Câu 1: Chú ý tình huống, địa điểm, thời gian của câu chuyện.  (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 63)

Lời giải chi tiết: 

- Thời gian: Vào một buổi trưa lung linh.

- Địa điểm: Ở Chúp, bên kia bờ Cửu Long Giang và ở nhà một người bạn Nam Kỳ.

- Tình huống: Nhân vật tôi nằm nghỉ trưa ở nhà của người bạn trước một không gian trưa vắng lặng, âm thanh tiếng ru quen thuộc.

- Cảnh vật: “Một cách cửa bếp còn mở ….xanh dịu trên rèm cửa”

Câu 2: Từ “nạo” trong câu: “Tiếng võng đưa kẽo kẹt như nạo vào hồn.” diễn tả được những điều gì (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 64)

Lời giải chi tiết: 

Từ “nạo" diễn tả âm thanh tiếng võng cọ sát vào tâm hồn tôi và mang đến những cảm giác bồi hồi, da diết.

Câu 3: Tại sao tiếng hát ru lại khiến nhân vật “tôi” nhớ nhà? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 65)

Lời giải chi tiết: 

Vì nó khiến nhân vật “tôi” nhớ đến những kỉ niệm ngày xưa ở ngôi nhà của mình, nhớ thầy, mẹ, vú em.

Câu 4: Tiếng hát ru đã giúp “tôi” nhận ra điều gì? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 65)

Lời giải chi tiết: 

Tiếng hát ru đã giúp “tôi” nhận ra: “Thì ra tôi phải đi mất hàng ngàn cây số mới nhận thấy ở giữa gia đình người cái hạnh phúc hằng ngày vẫn có ở chính trong gia đình tôi.”

Câu 5: Chú ý địa điểm và thời gian được nói đến trong câu hát ru. (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 65)

Lời giải chi tiết: 

Địa điểm được nói đến là “nước non Cao Bằng” và thời gian là “khi đi trúc mọc măng/ Khi về trúc đã cao bằng ngọn tre”.

Câu 6: Nhân vật “tôi” thấy hình ảnh gì của quê hương qua tiếng hát ru? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 65)

Lời giải chi tiết: 

Nhân vật “tôi” thấy hình ảnh của quê hương thông qua tiếng hát ru: “Những làng tre xanh trên ruộng lúa, với các cô thôn nữ khăn mỏ quạ, những đêm trăng trai gái hát trống quân, những đêm trèo ngày vào đám, tất cả cuộc sống nhịp nhàng, đơn sơ, đầy thi vị ngoài đồng ruộng, trong thôn xóm, tất cả những cái gì rất đẹp của quê hương đều lần lượt hiện về trong lòng tôi vì câu hát”.

III. CÂU HỎI CUỐI BÀI

Câu 1: Bài tùy bút Trưa tha hương viết về chuyện gì? Đề tài và bối cảnh của câu chuyện có gì đặc biệt? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 66)

Lời giải chi tiết: 

- Bài tuỳ biết viết về cảm xúc cùng tâm trạng nhớ nhà của nhân vật “tôi” khi nghe thấy âm thanh tiếng ru của người xứ Bắc và nhận ra những hạnh phúc giản dị nơi quê nhà mà bấy lâu nay đã quên mất. 

- Đề tài và bối cảnh chuyện đặc biệt vì ở chính quê người, ở căn nhà của người khác nhưng nhân vật tôi lại bắt gặp được những âm thanh quen thuộc và nhắc nhân vật tôi nhớ những kỉ niệm xưa cũ.

Câu 2: Tiếng hát ru đã làm nhân vật “tôi” nhớ đến những gì? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 66)

Lời giải chi tiết: 

Tiếng hát ru khiến nhân vật “tôi" nhớ nhà, nhớ về những kỉ niệm ngày xưa và nhớ cả khung cảnh quen thuộc ở xứ Bắc.

Câu 3: Dẫn ra một số câu, đoạn thể hiện rõ tình cảm xúc động và những suy nghĩ sâu lắng của tác giả khi nghe tiếng hát ru. (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 66)

Lời giải chi tiết: 

Đoạn thể hiện rõ tình cảm xúc động và những suy nghĩ sâu lắng của tác giả khi nghe tiếng hát ru là: “Tôi bỗng nhớ nhà như một đứa trẻ. Và ngạc nhiên sao lại nằm ở đây, ở chốn rừng rú này. Thì ra tôi phải đi mất hàng ngàn cây số mới nhận thấy ở giữa gia đình người cái hạnh phúc hằng ngày vẫn có ở chính trong gia đình tôi.”

Câu 4: Qua một số câu văn cụ thể trong văn bản, phân tích đặc điểm của tùy bút: ngôn ngữ rất giàu hình ảnh và cảm xúc. (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 66)

Lời giải chi tiết: 

Ngôn ngữ rất giàu hình ảnh và cảm xúc: Những làng tre xanh trên ruộng lúa, với các cô thôn nữ khăn mỏ quạ, những đêm trăng trai gái hát trống quân, những đêm trèo ngày vào đám, tất cả cuộc sống nhịp nhàng, đơn sơ, đầy thi vị ngoài đồng ruộng, trong thôn xóm, tất cả những cái gì rất đẹp của quê hương đều lần lượt hiện về trong lòng tôi vì câu hát”.

⇒ Hình ảnh làng quê Bắc Bộ hiện lên đầy sinh động, gần gũi, nên thơ và đan cài với cảm xúc nhớ nhung tự hào của nhân vật.

Câu 5: Bài tùy bút cho em hiểu thêm được gì về điệu hát ru miền Bắc? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2 - trang 66)

Lời giải chi tiết: 

Bài tuỳ biết giúp em hiểu thêm về điệu hát ru miền Bắc không chỉ đơn thuần là hát ru, ru con ngủ mà nó còn là điệu hồn của dân tộc, là kí ức tuổi thơ của biết bao con người. Nó như nhắc nhở con người nhớ về cội nguồn dân tộc, nhớ về nơi chôn rau cắt rốn của mình.