[SOẠN BÀI] VẺ ĐẸP CỦA BÀI THƠ TIẾNG GÀ TRƯA

I. CHUẨN BỊ

Yêu cầu: (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 - trang 87)

- Đọc trước văn bản Vẻ đẹp của một bài thơ “Tiếng gà trưa” và tìm hiểu thêm những bài viết về tác phẩm Tiếng gà trưa – Xuân Quỳnh.

- Liên hệ với những hiểu biết của em sau khi học bài thơ Tiếng gà trưa (bài 2) để hiểu thêm về văn bản nghị luận này.

II. ĐỌC HIỂU

Câu 1: Yếu tố nghệ thuật nào của khổ thơ được tác giả chú ý? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 - trang 88)

Lời giải chi tiết:

Yếu tố nghệ thuật được tác giả chú ý trong khổ thơ là âm thanh của tiếng gà kêu “cục… cục tác". 

Câu 2: Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác là gì? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 - trang 88)

Lời giải chi tiết:

Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác là hình thức tu từ dựa trên các đặc tính riêng của sự vật nhất định, nó được nhận biết bằng một giác quan tuy nhiên lại được đặc tả bằng câu từ cho các gian quan khác. Hay nói cách khác ẩn dụ chuyển đổi cảm giác là dựa trên sự giống nhau về cảm giác để chuyển đổi từ hình thái cảm giác này sang hình thái cảm giác khác.

Câu 3: Chú ý tác dụng của các yếu tố nghệ thuật. (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 - trang 88)

Lời giải chi tiết:

- Việc đảo từ “đảo khắp mình” lên trước “đốm hoa trắng” có tác dụng giúp bức tranh gà mái mơ trở nên đẹp lộng lẫy. 

- Việc sử dụng biện pháp so sánh “Lông gà như màu nắng” có tác dụng giúp bức tranh gà mái vàng trở nên đẹp rực rỡ.

Câu 4: Nhịp của đoạn thơ này có gì đặc biệt? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 - trang 89)

Lời giải chi tiết:

Nhịp thơ ở đoạn thơ này đặc biệt ở chỗ sáu dòng thơ đều có 5 tiếng nhưng cách ngắt nhịp ở mỗi dòng lại khác nhau. Vì vậy nhịp của dòng thơ là nhịp điệu chậm rãi của độc thoại và đầy chất suy tưởng.

Câu 5: Vì sao khổ thơ này được tác giả Đinh Trọng Lạc coi là hay nhất, cảm động nhất. (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 - trang 89)

Lời giải chi tiết:

Tác giả coi khổ thơ này là hay và cảm động nhất vì nó chứa đựng tình cảm thiêng liêng, cao quý, sâu sắc và chân thành của tác giả đồng thời cũng là của anh chiến sĩ trên con đường hành quân.

III. CÂU HỎI CUỐI BÀI 

Câu 1: Nội dung chính của văn bản nghị luận Vẻ đẹp của bài thơ “Tiếng gà trưa” là gì? Nhan đề của văn bản liên quan đến nội dung chính như thế nào? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 - trang 90)

Lời giải chi tiết:

- Nội dung chính của văn bản Vẻ đẹp của bài thơ “Tiếng gà trưa” là nét đặc sắc về nội dung cùng hình thức nghệ thuật. 

- Nhan đề của văn bản có liên quan trực tiếp đến nội dung, tác giả đã nêu lên nội dung chính của văn bản ngay từ nhan đề.

Câu 2: Bài thơ Tiếng gà trưa được tác giả phân tích theo thứ tự nào? Trong mỗi khổ, người viết đã dẫn ra những chi tiết, hình ảnh gì? (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 - trang 90)

Lời giải chi tiết:

Bài thơ được phân tích theo thứ tự từ quá khứ cho tới hiện tại.

Câu 3: Hãy dẫn ra một ví dụ về ý kiến, lí lẽ và bằng chứng được tác giả nêu lên trong văn bản Vẻ đẹp của bài thơ Tiếng gà trưa mà em thấy độc đáo, sâu sắc. (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 - trang 90)

Lời giải chi tiết:

Câu 4: Trong văn bản, tác giả rất chú trọng cách phân tích hình thức nghệ thuật (từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ,…) để làm nổi bật nội dung của bài thơ. Em hãy dẫn ra một ví dụ trong văn bản để làm rõ điều đó. (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 - trang 90)

Lời giải chi tiết:

“Cháu chiến đấu hôm nay

Vì lòng yêu Tổ quốc

Vì xóm làng thân thuộc

Bà ơi, cũng vì bà

Vì tiếng gà cục tác

Ổ trứng hồng tuổi thơ”

⇒ Trong đoạn thơ trên tác giả đã sử dụng điệp từ “vì" ở đầu dòng thơ để góp phần biểu hiện ý chí chiến đấu mạnh mẽ vì Tổ quốc, vì nhân dân trong đó có cả những người thân yêu trong gia đình mà ở đây ghi đậm dấu ấn của người bà.

Câu 5: Mục đích của văn bản Vẻ đẹp của bài thơ “Tiếng gà trưa” là gì? Các phần trong văn bản đã làm rõ cho mục đích đó như thế nào?  (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 - trang 90)

Lời giải chi tiết:

Mục đích của văn bản này là phân tích về vẻ đẹp trong nội dung và nghệ thuật của bài thơ “Tiếng gà trưa". Các phần trong văn bản làm rõ mục đích như sau:

  1. Mở đầu: Vẻ đẹp của khổ thơ đầu tiên.
  2. Tiếp đến “để cho cháu được vui sướng”: Phân tích khổ thơ thứ hai.
  3. Tiếp đến “vô bờ bến của bà”: Nét đặc biệt ở sáu câu thơ đầu khổ 4. 
  4. Còn lại: Phân tích vẻ đẹp của khổ thơ cuối.

Câu 6: Văn bản nghị luận này giúp em hiểu thêm được gì về bài thơ Tiếng gà trưa đã học ở Bài 2. (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 - trang 90)

Lời giải chi tiết:

Thông qua bài nghị luận em đã hiểu hơn về nội dung và ý nghĩa sâu sắc của bài thơ “Tiếng gà trưa” cùng hình thức nghệ thuật điêu luyện được tác giả sử dụng trong bài thơ.