[SOẠN BÀI] VIẾT BÀI VĂN BIỂU CẢM VỀ MỘT CON NGƯỜI HOẶC SỰ KIỆN

I. ĐỊNH HƯỚNG

a. Viết bài văn biểu cảm về một con người hoặc sự việc là nêu lên những tình cảm, cảm xúc, những suy nghĩ và thái độ của người viết về con người, sự việc nào đó trong cuộc sống hoặc trong tác phẩm văn học,

b. Để viết bài văn biểu cảm về một con người hoặc sự việc, các em cần chú ý:

  • Xác định đối tượng biểu cảm: Con người, sự việc em định viết bài văn biểu cảm là ai hay là gì? Đó là một con người, một sự việc trong đời sống hay trong tác phẩm văn học?
  • Suy nghĩ và trả lời câu hỏi: Con người hoặc sự việc ấy gợi cho em những cảm xúc, tình cảm và những suy nghĩ, bài học gì?
  • Lập dàn ý cho bài viết.
  • Viết bài văn theo một dàn ý hợp lí, nêu lên những tình cảm, cảm xúc và những suy nghĩ, thái độ của mình một cách trung thực. 

II. THỰC HÀNH

Bài tập: Viết bài văn biểu cảm về một sự việc hoặc nhân vật mà em yêu thích trong đoạn trích “Bạch tuộc” đã học. (SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 1 -  trang 75)

a. Chuẩn bị 

- Xem lại nội dung đọc hiểu văn bản Bạch tuộc. 

- Xác định nhân vật hoặc sự việc mà em định viết bài văn biểu cảm. 

b. Tìm ý và lập dàn ý 

- Tìm ý cho bài viết bằng cách đặt và trả lời các câu hỏi sau:

  • Nhân vật hoặc sự việc gây cho em nhiều ấn tượng trong đoạn trích Bạch tuộc là ai, sự việc nào (giới thiệu nhân vật, tóm tắt sự việc) → Nhân vật gây cho em ấn tượng nhất là thuyền trưởng Nê-mô vì ông là một người dũng cảm và đầy tình thương yêu đồng loại.
  • Nhân vật hay sự việc ấy để lại trong em những tình cảm, cảm xúc gì (yêu thích, cảm động, sung sướng hay buồn bã,...) → Thuyền trưởng Nê-mô đã để lại cho em sự ngưỡng mộ về lòng gan dạ, dũng cảm và cảm động vì tình thương yêu mà Nê-mô dành cho người bạn đồng hành cùng mình.
  • Nhân vật hay sự việc ấy gợi cho em những suy nghĩ, bài học gì (về những phẩm chất đáng quý, bài học làm người, kinh nghiệm sống,...) → Thuyền trưởng Nê-mô đã để lại cho em bài học đó là khi gặp những tình huống khó khăn thử thách cần phải bình tĩnh đối mặt và phải đồng lòng đoàn kết với mọi người để giải quyết dứt điểm từng việc một.

- Lập dàn ý cho bài viết bằng cách lựa chọn, sắp xếp các ý theo bố cục ba phần:

- Mở bài: Nêu tên nhân vật hoặc sự việc trong đoạn trích Bạch tuộc mà em muốn viết bài văn biểu cảm. 

- Thân bài: Lần lượt nêu những cảm xúc và suy nghĩ từ khái quát đến các biểu hiện cụ thể. 

Ví dụ: 

Nêu ấn tượng và cảm xúc chung về nhân vật hoặc sự việc (ví dụ: cảm phục, ngưỡng mộ thuyền trưởng Nê-mô; cảm nghĩ về Giáo sư A-rôn-nác, nhân vật xưng “tôi” trong truyện hoặc cảm xúc về trận chiến với bạch tuộc). 

Nêu các biểu hiện cụ thể của tình cảm, cảm xúc, suy nghĩ về con người hoặc sự việc, chẳng hạn: 

  • Theo em, thuyền trưởng Nê-mô là người dũng cảm và vị tha (kể lại một số chi tiết, hành động, ngôn ngữ, cử chỉ, suy nghĩ,... của vị thuyền trưởng) hoặc sự việc chiến đấu với đàn bạch tuộc khổng lồ là một cuộc chiến đấu căng thẳng, nguy hiểm và dữ dội (kể tóm tắt lại trận chiến) .
  • Em cảm phục, ngưỡng mộ vị thuyền trưởng có lòng dũng cảm và luôn vì người khác, hoặc trận chiến với bạch tuộc đã để lại trong em những ấn tượng và cảm xúc tự hào về sức mạnh của con người trước biển cả. 

Rút ra bài học từ nhân vật hoặc sự việc vừa nêu.

- Kết bài: Khẳng định lại ấn tượng, cảm xúc, suy nghĩ của em về con người hoặc sự việc được nói đến trong bài văn.

c. Viết: Dựa vào dàn ý đã lập, em hãy viết bài văn biểu cảm về một nhân vật hoặc sự việc trong đoạn trích Bạch tuộc đã học.

Lời giải chi tiết:

Trong văn bản Bạch tuộc nhân vật để lại cho em ấn tượng sâu sắc nhất đó là thuyền trưởng Nê-mô, anh là một người gan dạ, dũng cảm nhưng cũng hết sức gần gũi và yêu thương mọi người.

Thuyền trưởng Nê-mô cao lớn, anh đã du hành rất nhiều ngày dưới biển cùng các bạn của mình. Trọng trận giáp chiến với lũ bạch tuộc khi chúng tấn công Nê-mô cầm chiếc rìu trên tay lao tới bổ phập phập vào mép tàu – nơi cánh tay chúng đang bám vào. Mỗi một nhát phập là một cánh tay tuột ra khỏi mép tàu và chìm dần xuống biển. Khi đồng đội bị một cánh tay của bạch tuộc quấn chặt, Nê-mô không chần chừ mà liên tiếp xông tới chặt đứt vòi bạch tuộc để cứu đồng đội của mình nhưng lại bị chúng tấn công bằng loại “mực” đen. Thông qua chi tiết này ta có thể thấy sức mạnh phi thường của Nê-mô: mạnh mẽ và rất quyết đoán trong hành động. Không chỉ vậy anh còn là người có tình thương yêu đồng, lo lắng, xót thương cho đồng loại. Khi giải cứu đồng đội thất bại người Nê-mô nhuốm đầy máu, mặt rầu rĩ đứng dựa bên chiếc đèn pha mà ứa lệ. Giọt lệ trên má người anh hùng biển khơi cho thấy sự đau đớn cùng sự thương xót từ sâu trong lòng anh. Em rất cảm phục và ngưỡng mộ thuyền trưởng Nê mô vì anh không chỉ có lòng dũng cảm mà còn luôn vì người khác đồng thời thể hiện được sức mạnh của con người trước biển cả. 

Thông qua nhân vật Nê-mô em rút ra được bài học cho mình đó là khi những khó khăn hay thử thách nguy hiểm trong cuộc sống em cần phải bình tĩnh đối mặt và phải đồng lòng đoàn kết với mọi người để giải quyết dứt điểm từng việc một.

d. Kiểm tra và chỉnh sửa 

Tham khảo hướng dẫn kiểm tra và chỉnh sửa đã nêu ở Bài 1, phần Viết, mục d (trang 35).